8A DLA PLANETY
100-DNIOWE PRAWO ZWROTU
WYSYŁKA W 24H
DARMOWA DOSTAWA OD 249 ZŁ
GÓRSKI BLOG 8ACADEMY
Czym są liny statyczne? Pojęcie takie nie jest formalnie uregulowane, a współczesne liny określane jako statyczne mają sporo właściwości lin dynamicznych - co z jednej strony jest mocno porządane biorąc pod uwagę ich zastosowanie, z drugiej zaś rodzi wątpliwość co do prawidłowego nazewnictwa. Liny statyczne to potoczne określenie modeli spełniających normę EN 1891 i zdefiniowanych tam jako lina rdzeniowa w oplocie o małej rozciągliwości. Małej, ale obecnej. To właśnie ten element rozciągliwości bywa czasem zaskoczeniem - liny statyczne są bowiem w pewnym stopniu elastyczne i rozciągliwe. Z tego też względu, są czasem określane jako liny półstatyczne, a w literaturze dotyczącej speleologii można natknąć się i na określenie „liny półdynamiczne” (tego terminu staramy się nie używać aby nie wprowadzać niepotrzebnego zamieszania). Niech jednak ta rozciągliwość nikogo nie zmyli - liny statyczne nie są projektowane by pochłaniać uderzenia upadków i absorbować energię w takim stopniu jak liny dynamiczne. Zastosowanie liny statycznej do wspinaczki jest mocno ograniczone i w praktyce oznacza co najwyżej zrobienie ze „statyka” wędki. Lina statyczna jako model stosowany do „wędkowania” ma tę zaletę, że jest zazwyczaj tańszy aniżeli lina dynamiczna o podobnej średnicy. Będzie jednak sztywniejsza i zdecydowanie mniej przyjemna w obsłudze. Wspinanie z dołem w przypadku liny statycznej jest absolutnie zabronione i niebezpieczne! Tanie, mocne i długie statyki to również bardzo popularne liny do poręczowania w górach wysokich.
Najczęściej zadawane pytania
Z czego wykonane są liny statyczne?
Liny półstatyczne / statyczne wytwarzane są z czystych i trwałych włókien syntetycznych. Materiały do produkcji oplotu i rdzenia muszą być odporne na obciążenia cieplne i powinny mieć temperaturę topnienia >195 C. Najczęściej stosowanym materiałem jest poliamid (nylon). Czasem może to być także poliester, który ma gorsze własności dynamiczne, ale większą odporność na ścieranie niż nylon. Używany jest także polipropylen: mniej wytrzymały, ale bardzo lekki i „pływający” na wodzie. W linach specjalnych o zwiększonej wytrzymałości termicznej lub chemicznej stosuje się również włókna aramidowe (Kevlar). W 99% przypadków znajdziesz u nas jednak liny statyczne w całości poliamidowe.
Lina statyczna vs liny półstatyczna - czym się różnią?
Obydwa te określenia stosuje się naprzemiennie do określenia liny rdzeniowej w oplocie o małej rozciągliwości. Pojęcia liny statyczne i liny półdynamiczne określają więc to samo - modele zgodne z normą EN 1891. Porównać możesz je pod względem różnych parametrów, takich jak waga, kurczliwość w wodzie czy wytrzymałość statyczna, ale te cechy wynikać już będą z ich indywidualnej średnicy i budowy, natomiast nieco inna nazwa może po prostu wynikać z użycia równoważnego tu synonimu.
Lina statyczna a dynamiczna - w czym tkwi różnica?
Zarówno liny statyczne, jak i dynamiczne, to liny rdzeniowe. Jak sama nazwa wskazuje, liny takie są zbudowane z rdzenia i ochronnej koszulki - zwanej oplotem. Podstawową zaleta takiej konstrukcji jest zdolność do absorpcji energii powstającej przy obciążeniu / uderzeniu. Jest to możliwe dzięki odkształcaniu się - to jest rozciąganiu - materiałów. Rozmaite wzory, konstrukcje i sposoby zaplatania oraz wykańczania lin, pozwalają na bardzo precyzyjne „sterowanie” ich właściwościami, podkręcając lub ograniczając statyczne czy dynamiczne zachowanie. W ten oto sposób, liny o podobnej budowie, na pierwszy rzut oka niemal nie do rozróżnienia, mogą mieć skrajnie różną zdolność pochłaniania energii. Te mniej rozciągliwe (ale wciąż trochę tak!) nazwano statycznymi i półstatycznymi (co znaczy dokładnie to samo), zaś te bardziej elastyczne - dynamicznymi. Liny statyczne mają bardzo wysoką wytrzymałość na zrywanie, ale niewielką rozciągliwość. Ich wydłużenie statyczne (pod obciążeniem) to ok. 5%. W przypadku lin dynamicznych, mowa o 7% czy nawet 10%, czyli dużo więcej, ale zapewne nie tak dużo jak wielu powiedziałoby gdyby miało zgadnąć. Oznacza to, że niemal każda lina statyczna jest teoretycznie pochłonąć energię odpadnięcia, ale właściwość tę należy traktować jako ciekawostkę „na wszelki wypadek”, a nie jako alternatywę dla dynamicznych lin wspinaczkowych.
Liny statyczne używane są w pracach, ratownictwie, speleologii, kanioningu, podczas wspinaczki na wędkę, do podchodzenia po linie, zjazdów, w parkach linowych, podczas pionowego transportu sprzętu na wielkich ścianach i, w końcu, do zakładania poręczówek w górach wysokich. Czarne liny statyczne wybierane są zazwyczaj przez wojskowe i policyjne grupy interwencyjne. Poza tym, przeważającym kolorem jest biały, choć oploty i innych barwach można bez problemu produkować (nie są jednak tak tanie jak białe).
Na co zwracać uwagę wybierając liny statyczne?
Średnica lin statycznych zgodnie z normą EN 1891 zawiera się w zakresie 8,5-16 mm. Te cieńsze będą zdecydowanie lżejsze, ale też najpewniej mniej wytrzymałe. Jeśli lina ma być używana w połączeniu z urządzeniami auto-asekuracyjnymi, z bloczkami czy urządzeniami samoblokującymi, to musisz upewnić się, do jakiej średnicy liny zostały przewidziane. Czasem będzie to zakres (w stylu 10 - 13 mm), ale czasem jedna, konkretna wartość (np. 11 mm). W parze z rosnącą średnicą idzie wzrost wytrzymałości statycznej (oczywiście jeśli porównujemy ten sam model liny). Jest to siła, pod wpływem której lina się urywa podczas wolnego obciążania. Liny statyczne klasy A muszą wytrzymać co najmniej 22 kN, liny klasy B co najmniej 18 kN. W związku z różnymi zastosowaniami, poddaje sie też testom wytrzymałość lin związanych i zszytych. Lina zakończona węzłem „ósemką” musi przez 3 minuty wytrzymać obciążenie co najmniej 15 kN w przypadku lin typu A oraz 12 kN dla lin typu B. Identycznie wyglądają minimalne wartości dla liny z zakończeniami „zszywanymi”. Udział procentowy oplotu jest często niezłym wskaźnikiem trwałości. Jest to stosunek „koszulki” do rdzenia wyrażony w procentach. Nie wszyscy producenci publikują te informacje, ale są one przydatne do określenia odporności liny na ścieranie. Grubszy oplot przeważnie przekłada się na trwalszą linę. Używamy słowa „zwykle”, ponieważ inne czynniki, takie jak liczba włókien i rodzaj splotu, również będą miały wpływ na trwałość liny.
Liny statyczne typu A i B - o co chodzi?
We wspomnianej wyżej normie zdefiniowano dwa typy lin rdzeniowych w oplocie o małej rozciągliwości: A i B. Liny statyczne typu A zaprojektowane są do przemysłowych zastosowań w dostępie ludzi, za pomocą liny, do miejsca pracy, z uwzględnieniem wszystkich rodzajów pozycji w tym miejscu i pozostawania w nim. Ponadto, przewidziane są do użycia w ratownictwie i w speleologii. Liny statyczne typu B mają niższe parametry techniczne i jako takie, wymagają większej uwagi i rozwagi podczas stosowania. Różnica ta będzie wynikać przede wszystkim ze średnicy i mniejszej ilości materiału, co z jednej strony skutkuje też niższą wagą, z drugiej zaś mniejszą wytrzymałością na zrywanie. Liny typu B używane są przede wszystkim w ratownictwie, do zjazdów i w połączeniu z urządzeniami do opuszczania. Czasem liny statyczne mogą być sklasyfikowane jako liny typu B ze względu na mniejszą zdolność pochłaniania energii, ale ich konstrukcja czy zastosowane materiały skutkować będą wyższą odpornością cieplną. W uproszczeniu, można przyjąć, że liny statyczne klasy A są wytrzymalsze i spełniają bardziej rygorystyczne normy, co dla części zastosowań oznaczać będzie, że są po prostu lepsze. Liny klasy B znajdują jednak dziesiątki zastosowań gdzie takie a nie inne parametry są całkowicie wystarczające (dlatego też norma dopuszcza ich istnienie).
Jakie są specjalne rodzaje lin statycznych?
Liny statyczne do kanioningu często wykonane są z nieco innych materiałów. Niektóre mają poliamidowy oplot, dla doskonałej odporności na przecieranie, i polipropylenowy rdzeń który pozwala nie tylko ograniczyć wagę, ale też sprawia, że lina unosi się na wodzie. Inne wykonane są w całości z poliamidu. Takie modele są wprawdzie cięższe i toną, ale są w stanie wytrzymać znacznie wyższe obciążenie statyczne. Liny statyczne do canyoningu często produkowane są w mocno odblaskowych kolorach, tak aby dobrze dały zauważyć się w wodzie.
Liny statyczne arborystyczne mają specjalną konstrukcję która znacząco odbiega od klasycznych modeli. Narażone na ponadprzeciętne tarcie zazwyczaj zbudowane są przy większym udziale oplotu do rdzenia. Mają ponadto stosunkowo wysoką średnicę i niewielką rozciągliwość.
Ponadto istnieją również liny statyczne, które są… całkowicie statyczne. Są one zwykle wykonane z Kevlaru lub włókien Dyneema® (o linach stalowych nie wspominając). Mają minimalną rozciągliwość i nie pochłaniają dynamicznej energii. Z tego powodu mogą być używane jako środki ochrony indywidualnej (ŚOI), ale tylko wtedy, gdy są używane z dodatkowymi systemami pochłaniającymi energię. Ten rodzaj lin jest używany do podnoszenia ciężkich ładunków, do wyciągania, konstrukcji linowych i systemów wyciągowych, gdzie minimalna rozciągliwość jest zaletą.
PRZEGLĄDAJ PEŁNĄ LISTĘ MAREK
