Bushcraft to termin, który coraz częściej pojawia się w mediach. Odcięcie od cywilizacji, bycie w dzikiej naturze zyskuje rzeszę zwolenników. Nie wiesz jeszcze czym jest bushcraft? Nie jesteś pewien czy to coś dla ciebie? Wyjaśniamy czym jest rzemiosło dziczy.
Bushcraft rozwinął się w Ameryce Północnej na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat. Co zaskakujące, jednym z prekursorów i twórców zasad bushcraftu był Polak, Mors Kochański. Jego rodzina wyemigrowała do Kanady w 1938 roku. Kochański dorastał na farmie w stanie Saskatchewan, w środkowej Kanadzie. Od młodości przejawiał zainteresowanie naturą, w latach 60. studiował sztukę i nauki na Uniwersytecie Saskatchewan. W szczególności interesował się antropologią, psychologią, geologią i pisaniem. Równolegle rozwijał pasje i umiejętności związane z radzeniem sobie w dzikiej, kanadyjskiej naturze.
W latach 70. Kochański był profesorem na Uniwersytecie Alberty oraz redaktorem pisma Alberta Wilderness Arts and Recreation. W 1988 roku wydał książkę Northern bushcraft, która stała się bestsellerem w Kanadzie. Potem napisał kolejne Bush Arts, Wilderness Skills Series and A Plant Walk with Mors Kochanski, Basic Safe Travel and Boreal Survival Handbook. Żadna niestety nie została przetłumaczona na język polski. Kochański, ceniony za swoją wiedzę, szkolił nawet żołnierzy kanadyjskich, amerykańskich, brytyjskich i szwedzkich.
Do Europy bushcraft dotarł w latach 90. za sprawą serii programów telewizyjnych emitowanych w BBC. Ich autorem był Reymond Paul Mears, leśnik, instruktor, pisarz i prezenter telewizyjny. W kolejnych odcinkach Mears objaśniał czym jest bushcraft, ale także sztuki przetrwania, czyli popularnego już survivalu.
Tu rodzi się pytanie — czym w zasadzie różni się bushcraft od survivalu? Czy to to samo? Nie zupełnie. Choć obie aktywności skupiają się na rozwoju umiejętności przetrwania w dzikiej naturze, są między nimi istotne różnice. Zacznijmy od nazwy. Survival to bezkompromisowa sztuka przetrwania, czyli zbiór wszelkich umiejętności pozwalających przetrwać, zazwyczaj stosunkowo krótki okres czasu, w wyjątkowo trudnych warunkach. Pojęcie survival odnosi się zarówno do przetrwania w naturze (np. w przypadku zagubienia w dżungli) jak i we współczesnej cywilizacji (awarie elektryczności, katastrofy).
Bushcraft to zlepek dwóch angielskich słów: bush (krzaki, gąszcz, dzicz) oraz craft (rzemiosło, kunszt). Dostajemy zatem słowo oznaczające “rzemiosło dziczy, krzaków”.. Polskiego odpowiednika na razie brakuje, choć znalazłem jedno, które było bardzo zabawne: “puszczaństwo”. Bushcraft to zatem wiedza i umiejętności pozwalające żyć w dzikiej naturze korzystając z jej naturalnych zasobów przez dłuższy czas. To w pewnym sensie sztuka obcowania z naturą przy minimalnych wykorzystaniu techniki, bardziej niż zdolność krótkiego przetrwania w niej za wszelką cenę. Bushcraft, czy spolszczając rzemiosło dziczy, to nie walka, ale umiejętność dostosowania się do natury — bycia w harmonii za nią.
Oczywiście, granice między survivalem i bushcraftem są nieco płynne a wśród miłośników bushcraftu można zobaczyć różne podejście do tej sztuki. Bushcraft może być:
tradycyjny (rekonstrukcyjny) – to odmiana skupiająca się na wiedzy i wyposażeniu pionierów bushcraftu, odrzucająca współczesne narzędzia.
praktyczny – zbliżony do survivalu, skupiony na umiejętnościach życia w lesie przy pomocy wszelkich dostępnych metod.
filozoficzny – kładzie nacisk na maksymalne zbliżenie do natury, kontemplację przyrody, jedynie z niezbędnym wyposażeniem.
Jakie umiejętności powinien posiadać każdy szanujący się fan buschcraftu? Takie, które umożliwią mu zrównoważone funkcjonowanie w dziczy, w zależności od jego potrzeb. To rozpalanie ognia, budowa schronień, nawigacja, pozyskiwanie wody pitnej i pożywienia (w tym polowanie i łowienie ryb, jeśli jesz mięso), konstruowanie prostych narzędzi i korzystanie z nich. Wszystko zależy od tego, na jak długo planujemy być sam na sam z przyrodą.
Ale przede wszystkim to umiejętność zanurzenia wszystkich zmysłów w dziczy. Mors Kochański był przyrodnikiem i miłośnikiem dzikiej natury. Bushcraft to przede wszystkim szacunek do przyrody i jej ochrona. Rzemiosło dziczy zakłada życie w zgodzie z naturą, zrozumienie jej. To ucieczka od wielkomiejskiego zgiełku w stronę ciszy, prostoty i piękna, to nauka o utraconej łączności człowieka z naturą. To również odrzucenie wszystkiego, co ten kontakt miałoby utrudnić lub zakłócić. Zbiór zasad etycznych bushcraftu w dużej mierze pokrywa się z zasadami Leave no Trace.
Rzemiosło dziczy to sztuka egzystencjalnego minimalizmu. Im mniej sprzętu tym lepiej wsłuchamy się w naturę. Niemniej pewne wyposażenie jest niezbędne i pobyt w lesie bez niego może okazać się trudny, zwłaszcza dla początkującego adepta rzemiosła dziczy. Co warto wziąć? Podstawa to:
Bushcraftowi puryści powiedzieliby, że to i tak sporo. Powyższą listę można jeszcze poszerzyć o kuchenkę (ale po co jeśli można ognisko?), naczynia (wprawni bushcraftowcy umieją je zrobić z drewna), czołówkę (to już luksus), sztućce a zamiast karimaty wziąć hamak. Raczej nie zabiera się namiotu, tworzy on niepotrzebną barierę między nami a naturą. Oczywiście każdy ma swoje określone potrzeby i w miarę obcowania z dziczą sam wypracuje optymalny dla siebie zestaw.
[Polecamy nasz artykuł mówiący o tym: jak się ubrać na bushcraft]
Bushcraft trudno nazwać sportem. Jest to jednak aktywność, która zyskuje coraz więcej miłośników. Ucieczka od cywilizacji, odrzucenie współczesnej techniki i zanurzenie w naturze jest pociągająca. Uważne obcowanie z przyrodą wyostrza zmysły, daje możliwość obserwacji dzikich zwierząt, uczy spokoju. Rozwija pewność siebie, daje umiejętność opanowania lęku, zwłaszcza tego irracjonalnego. Uczy kontrolowania i zmniejszenia swoich potrzeb, przez to pomaga skupić się na tym co istotne. Bushcraft to podróż w głąb natury ale także w głąb samego siebie. “Puszczaństwo” to coś co może uprawiać każdy. Z pewnością warto zapoznać się z literaturą tematu, zwłaszcza z książkami Morsa Kochańskiego oraz Reymonda Mears’a. A potem ruszyć w las…
