14.01.2018

Jak wybrać raki? Jakie raki dla turysty, jakie raki dla wspinacza, jakie raki na skitury?

Na pierwszy rzut oka wszystkie są do siebie bardzo podobne. Mają jeden cel - zapewnić nam stabilność na śliskim podłożu. Wszystkie wyposażone zostały w ostre zęby i posiadają system mocowania do butów… W przypadku raków sprawdza się jednak zasada, że diabeł tkwi w szczegółach.

                       

Bo to właśnie od drobnych z pozoru detali zależy ich dokładne przeznaczenie. Jak wybrać raki? Jakie raki dla turysty, jakie raki dla wspinacza, jakie raki na skitury? – jeśli szukasz właśnie takiego sprzętu, być może zadajesz sobie podobne pytania. W tym artykule postaramy się rozwiać przynajmniej część twoich wątpliwości.

Co to są raki?

Pod tym pojęciem kryją się specjalne “platformy” z kolcami, które mocuje się do posiadanych przez nas butów, w celu zwiększenia przyczepności. Raki dedykowane są warunkom zimowym, gdy górskie szlaki i wspinaczkowe drogi pokrywa zmrożony śnieg lub lód. Warto w tym miejscu dodać, że bliskimi krewnymi raków są raczki turystyczne. To uproszczona konstrukcja, która nie pozwoli na zdobywanie tatrzańskich szczytów, ale dobrze spisze się w górach typu beskidzkiego (o różnicach pomiędzy tymi dwoma rozwiązaniami szerzej pisaliśmy w artykule Raczki turystyczne czy raki?”).

Jak wybrać raki?
Raki pozwalają na prowadzenie różnych aktywności w górach. (fot. Climbing Technology)

Kto dokładnie korzysta z raków?

Ale wróćmy do raków. Taki sprzęt znajduje bardzo szerokie zastosowanie. Korzystają z niego fani różnych aktywności: od osób przemierzających zimą turystyczne szlaki, przez skiturowców, wspinaczy mierzących się z lodospadami czy terenem mikstowym, fanów drytoolingu po alpinistów i himalaistów rzucających wyzwanie najwybitniejszym wierzchołkom.

Jak wybrać raki do konkretnych butów?

Trzeba wiedzieć, że raki nie są skore do współpracy z każdym modelem butów. Można nawet powiedzieć, że są nad wyraz wybredne. Jeśli aktywnościami zimowymi interesujesz się od niedawna, a wcześniej w góry wybierałeś (-aś) się tylko latem, bardzo prawdopodobne, że z twoimi butami nie będą chciały współpracować żadne ich wersje lub że grupa modeli kompatybilnych z nimi będzie znacznie okrojona. A więc jeśli posiadasz już obuwie, do którego chcesz dopasować raki, zwróć uwagę na to:

Jak dobrać raki do butów
Czy twoje obuwie będzie chciało współpracować z rakami? To zależy od kilku czynników. (fot. Climbing Technology)
  • Czy twoje obuwie jest wystarczająco sztywne?
    Zasada jest prosta: im bardziej sztywne obuwie, tym większa szansa na dobrą współpracę z rakami. Jeśli widzisz, że podeszwa twoich butów ma tendencję do uginania się, z pewnością nie sprawdzą się one w tej roli, a upór skutkować może uszkodzeniem metalowego łącznika, który znajduje się w raku. No, ale – jak to się mówi – do tańca potrzeba dwojga. Powodzenie takiej współpracy zależy także od drugiej strony – w tym przypadku od typu raków. Najbardziej tolerancyjne są wersje koszykowe (wprowadzone niedawno na rynek modele wyposażone w elastyczny łącznik – takie jak Climbing Technology Nuptse Evo Flex – pozwalają nawet na stosowanie butów o średniej sztywności). Wraz z kolejnymi klasami (raki półautomatyczne i raki automatyczne) wymagania rosną. Wynika to ze sposobu mocowania wykorzystującego pałąki i ranty – o czym będzie w następnym punkcie. Ale skupmy się na rakach koszykowych, bo to właśnie tej kategorii dotyczy problem. W rzeczywistości niełatwo jest określić granicę pomiędzy butami wystarczająco sztywnymi, a zbyt elastycznymi, dlatego do kojarzenia obuwia z rakami trzeba podejść z dużym wyczuciem. Pomocna w tym może okazać się lektura artykułu Sławka Siedzińskiego o tym jakie obuwie trekkingowe wybrać do raków koszykowych.
Jakie buty pod raki automatyczne
Tylna część buta z rantem współpracującym z rakami. (fot. 8a.pl)
  • Czy mają specjalny rant (specjalne ranty)?
    Jeśli myślisz o zakupie raków półautomatycznych lub automatycznych sytuacja jest bardziej klarowna. Tutaj decydująca jest jedna informacja: czy twoje obuwie posiada specjalne ranty. Mowa o odpowiednio wyprofilowanych wgłębieniach, które występują na pięcie (obuwie kompatybilne z rakami półautomatycznymi) lub na pięcie i z przodu (obuwie kompatybilne z rakami automatycznymi). Ta część służy do mocowania pałąków, w jakie wyposażone zostały wymienione modele raków. I tutaj drobna uwaga – nie daj się zwieść fantazji designerów, którzy wyposażają czasami swoje projekty w “ozdobniki” jedynie przypominające specjalistyczne ranty. Informacji o tym, że dane wgłębienie powstało z myślą o konkretnej wersji raków, szukaj w specyfikacji technicznej obuwia. Jeśli but takowy element posiada, to masz pewność, że producent zadbał również o odpowiednią jego sztywność.

Jak wybrać raki? Na co zwracać uwagę?

Jeśli już wiesz, które modele będą kompatybilne z twoimi butami, to znasz też określony zakres, w jakim możesz się poruszać. Czas więc na dopasowanie raków do uprawianych przez ciebie aktywności. Na jakie szczegóły zwrócić uwagę? Oto kilka podpowiedzi.

Raki ze stalowymi zębami
Tam, gdzie oprócz śniegu i lodu jest też twarda skała, przydadzą się zęby z solidnej stali. (fot. Climbing Technology)

Materiał

Raki mogą być wykonane ze stali lub różnego rodzaju stopów aluminium.

Raki stalowe
Są mocniejsze i bardziej wytrzymałe, dlatego możemy liczyć, że sprostają najtrudniejszym wyzwaniom. Będą optymalnym wyborem na trasy, gdzie występuje lód oraz kamienie. Minusem jest za to nieco wyższa waga. Raki stalowe cieszą się dużą popularnością i mają szerokie grono użytkowników. Znajdziemy tu zarówno modele dedykowane miłośnikom zimowej turystyki górskiej (np. Climbing Technology Ice), jak i fanom wspinania w lodzie i mikście, czy turystyki wysokogórskiej (np. Climbing Technology Lycan).

Raki aluminiowe
Nie będą tak trwałe, jak stalowe, dlatego najlepiej spiszą się w terenie mniej wymagającym – na szlakach pokrytych śniegiem. Ich największym atutem jest niska waga. Te cechy sprawiają, że najchętniej wybierają je fani skituringu, pragnący ograniczyć ciężar plecaka (przykład: raki automatyczne Black Diamond Neve PRO ważące jedynie 615 g).

Lekkie raki na skitury
Atutem aluminiowych raków Black Diamond Neve PRO jest bardzo niska waga. (fot. Black Diamond)

Sposób mocowania

Wspominaliśmy już o tym w akapicie dotyczącym kompatybilności raków z obuwiem. W tym miejscu nieco rozwiniemy temat.

Raki koszykowe
Są najbardziej uniwersalne, bo nie wymagają specjalistycznego obuwia (warunkiem – o czym była mowa – jest odpowiednia sztywność butów). Minusem będzie dosyć kłopotliwy i czasochłonny system wiązania, co w warunkach zimowych, gdy mamy na dłoniach grube rękawice, może nie być przyjemne (sposób wiązania raków koszykowych dokładnie wyjaśniony został w jednym z naszych wcześniejszych artykułów). Dodać należy, że przy zakładaniu raków koszykowych wymagana jest dosyć duża staranność, gdyż nieprawidłowo zawiązane mogą płatać nam figle podczas wędrówki. Raki koszykowe najczęściej wybierane są przez fanów trekkingu.

Wczytuję galerię

Raki automatyczne
Jeśli tylko dysponujemy odpowiednimi butami, możemy rozejrzeć się za rakami automatycznymi. Ich zaletą jest łatwy i szybki sposób mocowania. Takie raki trzymają się butów bardzo pewnie, co sprawia, że są wybierane do bardziej zaawansowanych aktywności, takich jak: wspinaczka lodowa, mikstowa oraz w drytoolingu (chociaż korzystają z nich także fani zimowego trekkingu, czy turystyki lodowcowej).

Raki półautomatyczne
Pomiędzy dwoma biegunami znajdziemy rozwiązanie kompromisowe. Najogólniej rzecz ujmując raki półautomatyczne mocowane są z przodu tak, jak koszykowe, a z tyłu tak jak automaty. Wymagają też obuwia, które jest wyrazem kompromisu (rant tylko na pięcie). Po tego typu rozwiązania sięgają najczęściej osoby, pragnące skosztować bardziej zaawansowanych form turystyki, ale nie są przekonane do wysoce specjalistycznego obuwia, jakiego wymagają raki automatyczne.

Półautomatyczne / automatyczne
Niektórzy producenci pomyśleli o osobach wahających się między dwoma ostatnimi rozwiązaniami. Na rynku można bowiem znaleźć raki dwusystemowe, które w zależności od potrzeb mogą być automatami lub półautomatami. Patent jest prosty i polega na tym, że w zestawie otrzymujemy przedni pałąk oraz koszyk, którymi w łatwy i szybki sposób możemy żonglować. Przykład: alpinistyczne raki Petzl Sarken z systemem Leverlock Universel.

Raki koszykoweRaki półautomatyczneRaki automatyczne
+ uniwersalność

 

(współpracują z największą ilością butów)

– najbardziej czasochłonne zakładanie

– najmniej stabilne mocowanie

rozwiązanie pośrednie+ największa łatwość i szybkość zakładania

 

+ największa stabilność

– wymagają specjalistycznych butów

Na koniec drobna uwaga. Dopasowując do butów raki automatyczne lub półautomatyczne warto zwracać uwagę na położenie tylnego zatrzasku. Nie powinien on zbyt mocno dociskać pięty, bo grozi to nieprzyjemnymi obtarciami, a nawet urazem ścięgna Achillesa. Niektóre modele wyposażone są w specjalną śrubę do mikro regulacji, która umożliwia optymalne dopasowanie zapięcia.

raki automatyczne z regulacją
Raki automatyczne Climbing Technology Hyper Spike posiadają śrubę do mikro regulacji. (fot. 8a.pl)

Ilość zębów

Najczęściej spotyka się raki posiadające od 10 do 14 zębów (choć można też natknąć się na modele wykraczające poza tego typu ramy). Większa liczba zębów oznacza z reguły lepszą przyczepność, ale też podwyższoną wagę. Raki 10-zębne (przykład: Climbing Technology Nevis Flex) sprawdzą się na trasach turystycznych o umiarkowanym stopniu trudności. Takie modele nie są jednak polecane użytkownikom o dużych stopach. Po prostu gdy raki z 10 zębami założy się na obuwie o ponadstandardowej długości, zmieniają się trochę proporcje (wydłuża się środkowa część z łącznikiem, która jest pozbawiona zębów). W efekcie może się okazać, że nie zapewnią one przyczepności na odpowiednim poziomie. Na turystycznych szlakach standardem są raki uzbrojone w 12 zębów.

raki z dziesięcioma zębami
Raki Climbing Technology Nevis Flex z 10 zębami. (fot. 8a.pl)

Takiego dylematu raczej nie mają fani turystyki wysokogórskiej, wspinaczki w lodzie, czy drytoolingu. Tutaj nie ma co minimalizować wagi, kosztem stabilności. Raki muszą zapewnić jeszcze lepszą przyczepność, dlatego zwykle posiadają od 12 do 14 zębów (przykład: Climbing Technology Hyper Spike).

Ilość i ustawienie zębów atakujących

Raki mogą się także różnić ułożeniem przednich zębów (zwanych atakującymi). Mogą być one ustawione na dwa sposoby:

  • Raki z zębami atakującymi w orientacji poziomej powinny lepiej spisywać się na podłożu miękkim (np. śnieg), gorzej radzą sobie za to na twardym lodzie.
  • Raki z zębami atakującymi w orientacji pionowej są lepiej przystosowane do “walki” z twardym lodem. Korzystają z nich m.in. fani wspinaczki mikstowej i drytoolingu.
raki do wspinaczki
Z raków z jednym zębem atakującym (monopointów) korzystają m.in. fani drytoolingu. (fot. Black Diamond)

Jeśli szukasz raków wspinaczkowych, zwróć uwagę także na ilość takich zębów. Tego typu sprzęt może bazować na jednym z dwóch rozwiązań:

  • Monopointy, czyli raki z jednym zębem atakującym. Korzystają z nich osoby podejmujące się wyzwań drytoolingowych oraz wspinacze mikstowi. Takie raki dobrze spisują się w lodzie, pod warunkiem, że ma on zwartą strukturę. Do atutów monopointów należy też niższa waga.
  • Dualpointy, czyli raki z dwoma zębami atakującymi. Gwarantują wyższą stabilność, lepiej spisują się w trakcie przemieszczania się po śniegu, ale też dobrze radzą sobie z napowietrzonym lodem.

Podkładki antyśnieżne (antisnow)

Ten dodatek jest szczególnie ważny, gdy zamierzamy poruszać się po ścieżkach pełnych lepiącego się śniegu. Podkładki wykonane są ze specjalnego materiału, który jest sprężysty i śliski. Dzięki temu zapobiegają gromadzeniu się białego puchu pod podeszwami, co mogłoby doprowadzić do zalepienia zębów, a w konsekwencji do groźnego upadku. Podkładki antyśnieżne najczęściej znajdują się już w zestawie.

raki z podkładkami przeciwśnieżnymi
Niepozorne podkładki przeciwśnieżne mają duży wpływ na bezpieczeństwo. (fot. 8a.pl)

Jak wybrać raki do swojej aktywności?

Jak widać detali, na jakie należy zwracać uwagę jest całkiem sporo. Czas na uporządkowanie podanych wcześniej informacji. A więc jakie raki wybrać do konkretnej aktywności?

Jakie raki dla turysty?

Na szlaki turystyczne gór takich, jak Tatry, najlepiej wybrać raki uzbrojone w 12 zębów, wykonanych z mocnej stali. Powinny one zapewnić odpowiednią stabilność na ścieżkach, gdzie oprócz śniegu i lodu, natkniemy się czasem na kamienie (takiej ewentualności nie można wykluczyć). Wśród fanów turystyki górskiej dużą popularnością cieszą się raki koszykowe, które nie wymagają obuwia wysoce specjalistycznego, więc łatwiej dopasować je do butów, z których już korzystamy. Modelem, który idealnie sprawdza się w takich warunkach, jest Climbing Technology Nuptse Evo Flex, z innowacyjnym – elastycznym łącznikiem. Chociaż na górskich ścieżkach dominują raki koszykowe, czasami spotkać tu też można osoby korzystające z wygodnych półautomatów, rzadziej automatów.

Jakie raki dla turysty
Raki Climbing Technology Nuptse Evo Flex z elastycznym łącznikiem – doskonale sprawdzą się na górskich szlakach. (fot. 8a.pl)

Jakie raki na skitury?

Dużo zależy od miejsc, które zamierzasz odwiedzać. Przy tej aktywności najczęściej sprawdzają się modele z lekkich stopów aluminium (np: Climbing Technology Pro Light), które będą wygodniejsze w transporcie. Gdy masz uprawiać swój ulubiony sport w bardziej wymagającym terenie, wybierz raki z mocnej stali i zębami przystosowanymi do dróg, jakimi planujesz się przemieszczać.

jakie raki na skitury
Lekkie, aluminiowe raki Climbing Technology Pro Light chętnie wybierane są przez skiturowców (fot. CT)

Oczywiście raki skiturowe muszą być kompatybilne z twoimi butami skiturowymi. Jeśli obuwie, którym dysponujesz, posiada rant z przodu oraz z tyłu, sprawa jest prosta, bo masz duże pole manewru. No ale konstrukcja niektórych butów skiturowych wyklucza umieszczenie rantu w ich przedniej części. Czy z tego powodu trzeba zrezygnować z raków automatycznych? Niekoniecznie! Są producenci, którzy ten problem rozwiązali za pomocą specjalnego adaptera.

Montaż raków na butach skiturowych
Dynafit Crampon Adapter. (fot. Dynafit)

Jakie raki dla wspinacza?

W przypadku tego typu aktywności nie ma miejsca na półśrodki – poszukiwania należy ograniczyć do raków automatycznych, które w duecie ze specjalistycznym obuwiem zapewnią wyjątkowo sztywne i najbardziej stabilne połączenie. Odpowiednie wsparcie podczas wspinaczki zagwarantować mogą jedynie zęby z mocnej stali. Ważne jest też ułożenie zębów atakujących – powinny być w orientacji pionowej. Chociaż w tej kategorii spotkać już można raki z 11 zębami (monopoint), lepiej postawić na te uzbrojone w większą liczbę zębów 13 (monopoint) lub 14 (dualpoint).

raki Climbing Technology Hyper Spike z długim zębem atakującym Hook
Climbing Technology Hyper Spike z długim zębem atakującym Hook (fot. Climbing Technology)

Możesz też postawić na raki, które da się modyfikować w zależności od aktualnych potrzeb. Dla przykładu – zaawansowane raki Climbing Technology Hyper Spike w standardzie wyposażone zostały w długi pojedynczy ząb atakujący Hook (znakomicie radzący sobie podczas wspinaczki lodowej oraz na skałach), ale producent stworzył możliwość uzbrojenia ich w dodatkowe zęby.

Zastanawiasz się jakie raki wybrać? Sprawdź nasz wideo poradnik!

                 

Udostępnij

Strona wykorzystuje pliki cookies w celach wyłącznie statystycznych. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były instalowane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na wykorzystanie plików cookies. Dowiedz się więcej.