11.01.2021

Czekany turystyczne i techniczne — jak wybrać najlepszy dla siebie?

Czym różni się czekan turystyczny od technicznego? Lepiej mieć kilka specjalistycznych czekanów, czy jeden uniwersalny? Na co zwrócić uwagę przy jego wyborze?

                       

Czekany turystyczne i techniczne mogą znacznie się różnić: bywają proste lub z wygiętym styliskiem. Z młotkiem, łopatką lub z grzebieniem. Ze stalowym lub aluminiowym ostrzem. Zakończone grotem lub pozbawione tego grota. Z pętlą lub bez… Ich różnorodność wynika z tego, iż czekany mają różne zastosowania. Cztery podstawowe to: turystyka górska, skituring, wspinaczka lodowa oraz drytooling. Stosowane w tych aktywnościach czekany różnią się wyglądem, budową, zastosowanymi materiałami i technologiami — łączy je w zasadzie tylko nazwa.

czekan turystyczny w trakcie wspinaczki
Trudno wyobrazić sobie wspinaczkę górską bez czekana (fot. Black Diamond)

Czekan – symbol alpinizmu

Kija, wspomagającego wędrówkę, używano od niepamiętnych czasów. Wśród pasterzy alpejskich powszechnie używano tzw. alpenstocków, czyli wysokich kijów, zakończonych ostrym grotem z jednej i wygodną rękojeścią z drugiej strony. Stosowali je także narciarze, nim wynaleziono lepszy patent – dwa niezależne kijki. W miarę narastania trudności wspinaczkowych konieczne stało się doskonalenie sprzętu. Tak więc wraz z rozwojem alpinizmu “laska alpejska” stawała się krótsza, bardziej poręczna i wytrzymała. Wykuwaniem ich zajmowała się między innymi zamieszkała w Courmayer w Dolinie Aosty rodzina Grivel (późniejsi założyciele słynnej marki Grivel). W końcu przestała przypominać laskę, a stała się bardziej siekierą lodową (angielska nazwa ice axe to zresztą, w dosłownym tłumaczeniu, lodowy topór). Standardowym wyposażeniem czekana stała się łopatka do wybijania śnieżnych stopni, a z czasem także młotek do osadzania haków.

Czekany turystyczne

Czekan turystyczny jest obecnie niezbędnym wyposażeniem w bardziej wymagających górach, zarówno latem jak i zimą. Pomaga zachować równowagę na stromym zboczu, może służyć jako punkt stanowiska asekuracyjnego, pozwala podciągnąć się, wykuć stopnie w lodzie czy wbić haki asekuracyjne. 

Czekana używa się w turystyce górskiej, w alpinizmie a także w skituringu. Pomagają utrzymać równowagę w stromiźnie, zarówno podczas podchodzenia, jak i zejścia. W trudnym terenie można użyć ich do wspinaczki, a także do zbudowania stanowiska asekuracyjnego. Używamy go także do wyhamowania lotu partnera podczas wspinaczki na lotnej asekuracji oraz w czasie przejścia przez lodowiec. 

Jak wybrać najlepszy czekan dla siebie?

Nie zawsze możemy przewidzieć, jakie trudności spotkają nas w górskim terenie. I nie dotyczy to tylko przejść bez wcześniejszej znajomości drogi. Także na dobrze nam znanych trasach mogą trafić się niespodzianki, związane na przykład z lokalnym oblodzeniem. Dlatego czekan turystyczny powinien być maksymalnie wszechstronny.

Stylisko proste czy lekko wygięte?

Obecnie standardem w turystyce jest używanie czekana z lekko wygiętym styliskiem. Jest on bardziej uniwersalny niż prosty. Zarówno na prostym, jak i na lekko wygiętym czekanie możemy się podpierać. Jednak wygięty znacznie lepiej się nam przysłuży, jeżeli wbijamy go nad sobą.

Z grotem czy bez?

Grot ułatwia podpieranie się, lepiej wbija się w twardy śnieg czy lód. Można także zrobić z niego punkt asekuracyjny. Niekiedy jednak producenci rezygnują z niego, aby zmniejszyć wagę czekana. Tak jest na przykład w superlekkim czekanie Blue Ice Hummingbird. Waga pięćdziesięciocentymetrowego czekana to jedynie 245g. Ze względu na swój minimalizm zdecydowanie bardziej przyda się mocniejszym zawodnikom. Jeżeli nie mamy wielkiej wprawy w poruszaniu się w terenie górskim, wybierzmy czekan z grotem.

czekany turystyczne, Blue Ice hummingbird
Jeden z najlżejszych dostępnych czekanów – Hummingbird firmy Blue Ice (fot. 8academy)

Młotek czy łopatka?

Łatwo zauważyć, że grot niektórych czekanów jest wyposażony w młotek, innych zaś — w łopatkę. Łopatka służy do na przykład do kopania stopni w twardym śniegu czy lodzie. Można nią także wydobyć poręczówkę czy odkuć lód. Młotek zaś idealnie nadaje się do wbijania haków. Czekany niektórych firm, jak na przykład Blue Ice Akila różnią się wyłącznie zastosowaniem młotka lub łopatki. Uprawiając turystykę, skituring czy wędrując przez lodowiec, możemy przyjąć, że znacznie częściej będziemy używać łopatki.

czekany turystyczne, blue Ice Akila Hammer
Solidny, wysokiej jakości czekan Blue Ice Akila Hammer (fot. 8cademy)

Ostrze czekana

Ostrze czekana turystycznego może być wykonane z aluminium lub ze stali.Wykorzystanie aluminium wpływa na niewielką wagę, ale lekki stop jest dużo bardziej wytrzymały, dlatego bardziej nadaje się do lodu.

Znakomita większość czekanów turystycznych ma niewymienne ostrze. Dzięki temu są lżejsze. Jednak w modelu Petzl Sumtec Hammer zastosowano ostrze wymienne. Czekan jest przez to nieco cięższy niż inne, ale za to bardzo wytrzymały. Przez wielu fachowców ten czekan jest uważany za najbardziej uniwersalny model do turystyki alpejskiej oraz alpinizmu.

Podpórka i pętla nadgarstkowa

Najlepiej sprawdzi się przesuwana podpórka, którą można regulować bez użycia klucza czy imbusa. Podpórka ułatwia chwyt, gdy wbijamy czekan nad głową (w bardzo stromym terenie śnieżno — lodowym). Niektóre modele, jak na przykład typowo skiturowy Grivel Ghost nie posiadają nakładki, dlatego dobrze jest doposażyć je w pętlę. Pętla zapobiega przypadkowej utracie czekana, pomaga także podczas wyhamowania lotu partnera do szczeliny lodowcowej.

czekan skiturowy grivel ghost
Typowo skiturowy, minimalistyczny Grivel Ghost (fot. 8academy)

Szukając najbardziej uniwersalnego czekana turystycznego warto zainteresować się modelem Climbing Technology Alpin Tour Plus, który łączy wysoką jakość z niewygórowaną ceną. Wykonane ze stali ostrze i lekko wygięte stylisko sprawdzą się w każdym terenie górskim.

Osłony na ostrze i grot

Kupując czekan turystyczny, warto od razu dokupić do niego osłonę na ostrze i grot. Osłona zapewnia nam bezpieczeństwo w czasie transportu czekana, co ma duże znaczenie, jeżeli urządzenie nosimy przymocowane do plecaka. Niezbędnym elementem przygotowania do wyjścia w teren jest naostrzenie czekana – tępy nie będzie pełnił swojej funkcji w zadowalającym nas stopniu. Dzięki osłonom unikniemy ryzyka uszkodzenia sprzętu, na przykład plecaka czy kurtki.

Czekany skiturowe

Czekan nie jest niezbędnym elementem na skiturach, chyba że… wybierasz się na ambitne trasy, wymagające ostrych podejść. Dobry czekan będzie także niezastąpiony, jeśli przynajmniej część trasy waszej wycieczki biegnie przez lodowiec, a także w sytuacji, gdy trawersujemy mocno nachylone zbocze. Czekany skiturowe są na tyle lekkie, że nawet nie odczujemy ich ciężaru. Mogą się nam za to bardzo przydać, a nawet uratować nam życie w trudnych sytuacjach.

Czekany techniczne

Historia

Historia czekanów technicznych zaczyna się w latach dwudziestych XX wieku i jest bezpośrednio związana z coraz ambitniejszymi celami wspinaczkowymi. Wówczas takim celem była słynna północna ściana Eigeru, ostatni wielki problem Alp. Przez lata doskonalono pomysły, wykrzywiając ostrze, wyginając stylisko, dodając wspornik na dłoń czy pętle nadgarstkowe, zapobiegające upuszczeniu przyrządu. Impulsem do tej ewolucji były już nie tylko ambitne projekty wspinaczkowe, ale także zawody we wspinaczce lodowej. Pierwsze zawody tego typu odbyły się w 1970 roku w ZSRR. Aby coraz lepiej sobie radzić na coraz bardziej wymagających drogach, wydłużano i wyginano czekany. Lodowy Puchar Świata, który odbywa się od 2000 roku, wymusił stosowanie jednolitych rozwiązań. Zabroniono między innymi używania pętli nadgarstkowych. Ustalono także, że “dziabka” musi mieścić się w pudełku 50×25 cm. Dozwolone są wszelkie innowacje w obrębie tych wymiarów.

Zastosowanie

Zastosowanie czekana technicznego jest bezpośrednio związane z jego historią i ewolucją. Alpiniści poszukiwali coraz bardziej agresywnych, sportowych modeli, które sprawdziłyby się w silnie przewieszonych ścianach albo podczas wspinaczki w dachu. Dlatego przede wszystkim zrezygnowano z łopatki czy młotka. Jedynym zadaniem małej, ergonomicznej głowicy współczesnego czekana jest penetrowanie załamania skalnego lub lodowego w poszukiwaniu chwytów. Aby to ułatwić, ostrze wyposaża się w dodatkowe zęby na grzebieniu. Zrezygnowano także ze stosowania pętli nagdarstkowych, dzięki czemu mamy pełną swobodę przekładania czekanów z jednej ręki do drugiej. Kolejną charakterystyczną cechą czekanów technicznych jest wygięte stylisko oraz rękojeść ze stałymi podpórkami.

Czekany techniczne – najlepsze modele lodowe

Najlepsze czekany lodowe są w zasadzie kompromisem między agresywnie wygiętymi dziabami do drytoolingu a czekanem alpinistycznym. Powinny mieć lekko wygięte stylisko, stałe podpórki na dłoń oraz młotek na jednym i łopatkę na drugim. Młotek posłuży do osadzania śrób lodowych, zaś łopatką możemy sobie pomóc wybijać stopnie czy chwyty. Sam czekan powinien być na tyle wyważony, by wspinacz nie musiał przykładać wiele siły podczas wbijania go w lód. Nowością od firmy Black Diamond jest dobrze znany model Cobra, który “odchudzono” o 100 g poprzez innowacyjne wyprofilowanie trzonka styliska. Model ten już wcześniej ważył niewiele, a teraz, przy wadze 590 g za sztukę, to prawdziwy lider lekkości. Cięte laserowo, wymienne, stalowe ostrze płynnie penetruje lód i zapewnia solidne osadzenie dziaby. Jest to idealny czekan na lodospady.

czekany techniczne, Black Diamond Cobra młotek
Black Diamong Cobra daje swobodę działania w terenie mikstowym i w lodzie (fot. 8academy)

Warto pamiętać o tym, by stosować lodowe ostrza do lodu, zaś mikstowe – do terenu śnieżno – skalno – lodowego (mikstu). Ostrza lodowe są nieco cieńsze. Jedne i drugie powinny być solidnie naostrzone. Jest to szczególnie istotne w przypadku wspinaczki lodowej, gdyż tępe ostrze będzie odbijać się od lodu lub wyrywać jego duże kawałki, co znacznie utrudni nam efektywne działanie.

Czekany do drytoolingu

Rodzaj czekana, jaki stosujemy w drytoolingu zależy w dużej mierze od rodzaju wspinania. Na drogach lekko połogich i pionowych świetnie sprawują się czekany lekko wygięte, ale już w dużym przewieszeniu i w dachu przydadzą się nam mocno wygięte dziaby z ergonomiczną rękojeścią, pozbawione grota oraz młotka. W skale młotek jest nam zwyczajnie niepotrzebny, bo albo wspinamy się na drogach przygotowanych sportowo, albo osadzamy kości i friendy. Silnie wygięte stylisko dziab drytoolowych sprawia, że kiepsko sprawdzają się one podczas wspinaczki w pionowym lodzie. Dzieje się tak za sprawą kąta między rękojeścią a ostrzem.

wspinaczka lodowa z czekanami technicznymi
Wspinaczka lodowa wymaga nie tylko wysokich umiejętności technicznych, ale także doświadczenia we wbijaniu dziabek w lód (fot. Arcteryx)

Nie jest tajemnicą, iż wielu topowych zawodników drytoolowych używa znanego i wypróbowanego modelu Nomic firmy Petzl o charakterystycznej, ergonomicznej rękojeści. Świetnie leży w dłoni, a wygięte stylisko zapewnia silny i precyzyjny zamach. Podobnymi cechami charakteryzuje się model Ergonomic tej samej firmy.

Podsumowanie

Wybierając czekan, kieruj się przede wszystkim jego zastosowaniem. Jeśli planujesz przede wszystkim wspinać się na przewieszonych drogach drytoolowych lub w Helmeken Falls, wybierz agresywne, mocno wygięte i jednocześnie minimalistyczne dziaby. Jeżeli celujesz w turystykę alpejską, poszukaj modelu maksymalnie uniwersalnego. Nie zapominaj, że wędrówka przez lodowiec, czy to na nartach, czy piechotą, również wymaga posiadania czekana. Zadbaj także o właściwą konserwację swojego czekana lub czekanów, by służyły Ci jak najdłużej. Regularnie sprawdzaj stan ostrza oraz taśm czy podpórek na dłoń, jeżeli ich używasz.

[Chcesz dowiedzieć się więcej na temat sprzęty do drytoolingu? Zapraszamy do lektury!]

                 

Udostępnij

Strona wykorzystuje pliki cookies w celach wyłącznie statystycznych. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były instalowane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na wykorzystanie plików cookies. Dowiedz się więcej.