Świetnie się uzupełniają i nie jest tajemnicą, że najlepiej czują się w duecie. Raki są przepustką do świata zimowego trekkingu, bo umożliwiają stawianie kroków na oblodzonym szlaku. Czekan jest ich nieodzownym towarzyszem, który służy wsparciem w trudniejszym terenie oraz ratuje z opresji, gdy sytuacja próbuje wymknąć się spod kontroli.
Góry pokryte śniegiem i ozdobione czapą lodu są niezwykle piękne, ale bywają też niebezpieczne. Jeśli zaczynasz interesować się zimowym trekkingiem, a twoje plany sięgają wyżej, niż wierzchołki Beskidów, musisz zaopatrzyć się w sprzętowy “dwupak”. O tym, czym kierować się przy wyborze raków, przeczytasz w jednym z naszych wcześniejszych artykułów. Z niniejszego tekstu dowiesz się jak wybrać czekan dla początkujących.
Po co turyście czekan?
Jest to sprzęt bardzo wszechstronny. Podczas zimowych wędrówek w wymagającym, górskim terenie, wbijając czekan zyskujesz dodatkowy punkt oparcia, więc twoje kroki stają się pewniejsze. Gdy przed tobą wyrośnie ściana lodu, dysponując czekanem jesteś w stanie wykuć w niej stopnie, dzięki którym pokonasz trudną przeszkodę. Pomimo tego, iż na nogach masz raki, nie da się całkowicie wykluczyć ryzyka utraty przyczepności. Jeśli już dojdzie do tak niebezpiecznej sytuacji i zaczniesz się ześlizgiwać, czekan może wówczas spełnić rolę “awaryjnego hamulca”.
Raki i czekan – zgrana para!
Gdy słyszysz słowo “raki”, podświadomie na myśl przychodzi ci też słowo “czekan”? To właściwe skojarzenie! Jednak na szlakach spotkać można turystów, którzy korzystają z zestawu: raki + kije trekkingowe. Taki układ nie zawsze się sprawdza. W terenie bardziej wymagającym, gdzie mierzyć się trzeba z mocniej nachylonymi stokami, kije nie dają pewnego punktu oparcia. Poza tym, w przypadku niekontrolowanego zjazdu, nie pomogą ci wytracić prędkości. Rezygnując z czekana, pozbawiasz się więc “hamulca awaryjnego”, czyli ostatniej deski ratunku, z której korzysta się w krytycznej sytuacji.
Oczywiście, swoją pasję możesz też realizować w górach typu beskidzkiego. Tam kije w zupełności wystarczą. Ale jeśli jesteś wyznawcą górskiego minimalizmu, taki zestaw będzie wyrazem niekonsekwencji, bo po co ci raki, jeśli poruszasz się w terenie, gdzie egzamin zdają już turystyczne raczki?
[Tego, czym różnią się raki od raczków dowiesz się z poradnika, opublikowanego na łamach 8academy]
Ogólnie rzecz biorąc czekany zwykło się dzielić na turystyczne oraz wspinaczkowe. Różnice między nimi mogą dotyczyć zarówno użytych materiałów, jak i kształtu poszczególnych części czy wykorzystanej technologii.
Czekan dla początkujących – z czego składa się taki sprzęt?
Długi czy krótki? Wygięty albo prosty? Z łopatką, a może z młotkiem? Jeśli wybierasz się właśnie do sklepu, a nie miałeś (-aś) jeszcze styczności z czekanem, przygotuj się na to, że sprzedawca zasypie cię podobnymi pytaniami. Na co zwrócić uwagę, przy podejmowaniu decyzji?
Stylisko
Stylisko to część, która pełni funkcję “trzonka”. Najczęściej zrobione jest ze stopów aluminium, chociaż przed laty spotkać było można także styliska drewniane, a wśród czekanów do wspinaczki są też takie z włókien węglowych. Wygląd tego elementu, dużo mówi o zastosowaniu czekana. Ciebie, jako turystę, interesowały będą modele ze styliskiem prostym lub lekko wygiętym.
Konstrukcja styliska wynika z zasad ergonomii, ale też wymagań, dotyczących wytrzymałości. Wersje z prostym styliskiem są lepsze do trekkingu w łatwym terenie, gdyż wygodniej się nimi można podpierać. Modele lekko wygięte doskonale sprawdzają się w bardziej stromym terenie, ponieważ dają możliwość podciągnięcia się.
Czekany, których styliska są bardziej “pokręcone”, służyć będą amatorom wspinaczki. Dlaczego właśnie tak? Chodzi o odmienną specyfikę tych dwóch dyscyplin. Sprzęt, z którego korzystają górscy turyści, trzymany jest głównie za głowicę lub górny fragment styliska, w taki sposób, by część dolna, uzbrojona w grot, mogła wbijać się w śnieg. Miłośnicy wspinaczki używają nieco innego chwytu, w którym kontakt z dłonią ma dolna część czekana.
Oczekiwania wysuwane pod adresem wersji turystycznych są mniejsze, niż te, dotyczące modeli przeznaczonych do wspinaczki. Ten drugi typ umożliwia zakładanie stanowisk, może też być wykorzystywany podczas asekuracji. Czekan turystyczny narażony jest na mniejsze obciążenia, niż czekan wspinaczkowy.
Głowica
W przypadku tej części, kluczowe znaczenie ma wytrzymałość. To dlatego głowice produkowane są z najlepszych stopów metali. Z jednej strony głowica uzbrojona jest w tzw. “dziób”, który z łatwością wbijesz w śnieg, uzyskując punkt podparcia. W wersjach turystycznych na drugim jej krańcu znajdziesz “łopatkę”, przydatną do wykuwania w lodzie stopni oraz pomocną gdy dojdzie do poślizgnięcia się i trzeba wytracić prędkość podczas nieplanowanego zjazdu.
Grot
Grot jest elementem, który często wieńczy dolną część styliska. Gdy szukasz oparcia w czekanie, ta zaostrzona końcówka wbija się w śnieg, co zapewnia większą stabilność. Wspomniany element może ci też pomóc, gdy dojdzie do awaryjnego hamowania.
O ile przed laty trudno było wyobrazić sobie czekan bez grota, dziś takie wersje się zdarzają a wszystko za sprawą technologicznego “wyścigu zbrojeń” między producentami, którzy odchudzają swoje wyroby. Szczególnie dotyczy to modeli dedykowanych coraz modniejszej dyscyplinie, jaką jest skituring. W tym przypadku brak dosyć ciężkiego grota rekompensuje odpowiednio ścięta końcówka styliska.
Pętla nadgarstkowa
Użytkownicy kijów trekkingowych, nie zawsze pamiętają o przekładaniu dłoni przez pętle. “Górołazi”, którzy korzystają z czekanów, taki nawyk powinni mieć we krwi. Brak dodatkowego zabezpieczenia w postaci pętelki, może być początkiem bardzo nieprzyjemnego ciągu zdarzeń.
W warunkach zimowych, gdy na dłoniach masz ciepłe rękawice i walczysz ze śniegiem oraz przenikliwym chłodem, czekan jest bardziej narażony na przypadkowe wypuszczenie z rąk. Strata tego właśnie narzędzia może być dla ciebie bardzo dotkliwa. Bez czekana poruszanie się po pokrytych białą czapą górach będzie mocno utrudnione, jeśli nie niemożliwe. Poza tym przedmiot ważący kilkaset gram i spadający z dużej wysokości może też zrobić krzywdę osobom, które stoją poniżej.
Ta niepozorna pętelka odgrywa więc nad wyraz ważną rolę w kontekście bezpieczeństwa. Jeśli zależy ci na komforcie użytkowania, dokładniej przyjrzyj się pętli i wybierz taką, która umożliwia sprawną zmianę dłoni.
Czekan dla początkujących – czego potrzeba na start?
Jeśli jeszcze nie wędrowałeś (-aś) z czekanem i szukasz czegoś na dobry początek, w orbicie twoich zainteresowań powinny znaleźć się czekany o prostej, ale niezawodnej konstrukcji.
Na jaki typ postawić?
Skoro dopiero zaczynasz, wystarczy ci czekan podstawowy (czasami określany jako turystyczny). Jak go wyłowić z oferty sklepów outdoorowych? Pomocne mają być oznaczenia, znajdujące się w specyfikacji.
– Czekan turystyczny według wcześniejszej normy
Jeszcze nie tak dawno w przypadku wersji turystycznych obowiązywała nazwa “czekan typu B” (czyli „Basic”), a przy wersjach wspinaczkowych widniał dopisek “czekan typu T”. Wraz z aktualizacją normy EN, ten sposób oznaczania produktów zaczyna przechodzić do lamusa. Co prawda możesz się jeszcze spotkać z takim nazewnictwem, ale jego używanie nie wynika już z żadnej normy prawnej. Niewykluczone, iż za jakiś czas zupełnie ono zaniknie.
– Czekan turystyczny według aktualnej normy EN 13089:2015
Autorzy obecnych przepisów nie skupili się jednak tylko na nazwie. Zmianie uległy też zasady oceny. Dziś oddzielnie testuje się kluczowe elementy czekana: stylisko (łączące się z ostrzem) oraz samo ostrze. Istotne znaczenie ma też to, czy mamy do czynienia z modelem ze stałym czy z wymiennym ostrzem.
Na podstawie uzyskanych w ten sposób informacji czekany dzieli się na 2 grupy:
- Jeśli interesuje cię czekan dla początkujących, spokojnie możesz zwrócić się w stronę sprzętu sklasyfikowanego jako TYP 1. To tutaj powinny znaleźć się modele, które poradzą sobie w śniegu i/ lub lodzie (czyli wersje turystyczne).
- TYP 2 stanowią czekany przystosowane do kontaktu ze śniegiem lub/i lodem oraz skałą (a więc takie, które spełniają normy stawiane modelom wspinaczkowym).
[O tym, co dokładnie decyduje o zakwalifikowaniu czekana do konkretnej grupy, przeczytasz w artykule “Jaki czekan w Tatry?”]
Co ważne: na sprzęcie znaleźć można jedynie oznaczenia świadczące o przynależności do tej drugiej grupy. Należy przyjąć, że czekan, na którym nie ma żadnego symbolu, to przedstawiciel TYPU 1. Tyle teorii.
Czekan dla początkujących – waga sprzętu
Zanim dobrze nie opanujesz sztuki poruszania się z czekanem, odrzuć wszystkie modele ultralekkie, które zostały zaprojektowane z myślą o użytkownikach bardziej zaawansowanych, wiedzących jak z tej cechy uczynić atut (na modele klasy Climbing Technology Agile Plus przyjdzie jeszcze czas 😉 ). Jeśli dopiero się uczysz, bardzo niska waga byłaby wręcz wadą, bo pierwszy czekan trzeba dokładnie “poczuć” w dłoni.
Warto też postawić na sprzęt od sprawdzonego producenta, który wytrzyma twoje pierwsze próby i który, po okresie nauki, bez problemu sprzedasz. Radzimy, byś wymieniał (-a) czekan na lżejszy, dopiero wtedy, gdy będziesz na to w pełni gotowy (-a). Kupowanie sprzętu “na zapas” tylko utrudni stawianie debiutanckich kroków na oblodzonym szlaku. Źle dobrany czekan dla początkujących może zniechęcić cię do nowej dyscypliny.
Czekan dla początkujących – jaki wybrać?
W ofercie sklepu 8a.pl bez problemu odnajdziesz czekany, w sam raz na start. Takie, z którymi nauka będzie łatwiejsza i przy których szybko nabierzesz właściwych nawyków.
Listę naszych bestsellerów z tej kategorii otwierają dwie rodziny produktów renomowanej włoskiej marki Climbing Technology. Sprzęt, jaki zwykle polecamy, wymyka się nieco teorii, którą zamknięto w przygotowanej powyżej klasyfikacji. No, ale przecież od każdej reguły są jakieś wyjątki. My zwykliśmy rekomendować to, co sprawdza się w górskiej praktyce, a modele, które zaprezentujemy, idealnie nadają się dla osób początkujących.
Climbing Technology Alpin Tour
Do wersji, które najczęściej polecamy osobom stawiającym swoje pierwsze kroki w pokrytych lodem i śniegiem górach, należą czekany z rodziny Climbing Technology Alpin Tour. Dlaczego właśnie ten model? To sprzęt odpowiednio wyważony. Użytkownicy chwalą go za to, że nie jest ani zbyt lekki, ani za ciężki, przez co łatwiej ćwiczyć na nim prawidłowy chwyt. Czekany te posiadają również praktyczną pętlę nadgarstkową, dzięki której przypadkowe wypuszczenie sprzętu z dłoni, nie skończy się jego utratą.
Inżynierowie pracujący dla Climbing Technology, postawili na wytrzymałość. W modelu Alpin Tour stylisko wykonane zostało z wyjątkowo trwałego stopu Light Alloy 7010 UNI 9007-4. O tym, że czekan oferuje podwyższoną wytrzymałość, świadczy też jego kształt: lekkie wygięcie styliska oznacza znaczną odporność na działanie sił zginających. Dzięki temu głowica czekana (która została wykonana z utwardzonej stali) może być wbijana z większą siłą. Według nowej normy (EN 13089:2015) Climbing Technology Alpin Tour to czekan TYPU 2!
Przynależność do wyższej klasy to znak, że mamy do czynienia z modelem niezwykle uniwersalnym. Wymienione wyżej cechy sprawiają, iż jest to doskonały czekan dla początkujących (tak, czasami można zacząć od sprzętu, który skonstruowany został także z myślą o doświadczonych fanach gór!). Jego zalety chwalą też osoby uprawiające bardziej zaawansowane formy turystyki. Sprzęt o takiej specyfikacji umożliwia, bowiem, zakładanie stanowisk na stromych stokach.
Climbing Technology Hound G
Osobom, które gotowe są sięgnąć troszeczkę głębiej do kieszeni, przedstawiamy produkty z rodziny Climbing Technology Hound G. Dlaczego ten sprzęt znakomicie sprawdza się jako czekan dla początkujących? Przemawia za tym waga, odpowiednia dla osób, które uczą się nim operować. Istotne są też inne właściwości. Gumowa rękojeść w dolnej części styliska (która – co ważne – nie ogranicza możliwości osadzania czekana w zmrożonym śniegu) oraz wygodna pętla (którą łatwo można wypiąć, gdyż ma klamerki zaciskowe), pomogą w wyrobieniu sobie pewnego chwytu.
Dzięki użyciu dosyć lekkich, ale trwałych materiałów, produkty Hound G są nie tylko wygodne w użyciu, ale też bardzo wytrzymałe. Malowanie kataforetyczne, któremu poddane zostały: głowica i grot, dodatkowo zwiększa odporność sprzętu na korozję. Profil czekana gwarantuje też lepszą penetrację lodu i sprawia, że ten sprzęt daje pewne oparcie na trasach biegnących przez średnio strome stoki.
Wspomniany model, na podstawie normy EN 13089:2015, także zakwalifikowany został do wyższej klasy – i w specyfikacji znajdziemy informację, że jest to TYP 2. Czekany Climbing Technology Hound G polecamy fanom klasycznej turystyki, ale też osobom o “lekko wspinaczkowym” zacięciu. Wykończenie głowicy, wygięcie styliska oraz możliwość zamontowania griprest’u (wspornika ułatwiającego trzymanie), sprawiają że taki sprzęt sprawdzi się nawet na bardzo stromych podejściach.
Jak dopasować długość czekana?
Tak samo istotne, jak wybór modelu, jest dopasowanie sprzętu do wzrostu. Tu także nie ma rozwiązań “dla każdego” i również nie warto kierować się zasadą “na zapas”, która – jak pokazuje praktyka – bardzo często leży u podstaw nienajlepszych decyzji zakupowych. Na co zwracać uwagę, przymierzając czekan dla początkujących? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszym wcześniejszym artykule o doborze długości czekana.
Jak zamocować czekan do plecaka?
Najczęściej, zanim dotrzesz w teren, gdzie niezbędne będzie użycie czekana, musisz pokonać długą drogę. Osoby, które z ekwipunkiem górskim spotykają się po raz pierwszy, zazwyczaj zastanawiają się, jak prawidłowo zamocować czekan do plecaka. Większość modeli górskich posiada przystosowane do tego celu pętle lub uchwyty, dzięki którym przypięcie czekana na zewnątrz nie sprawia żadnego problemu. Najpopularniejszym rozwiązaniem jest specjalna pętla, w którą wsuwa się stylisko czekana aż po głowicę, a następnie całość obraca, przypinając stylisko do plecaka za pomocą rzepa lub ściągacza.
Poniżej przedstawiamy kilka najczęstszych sposobów troczenia czekana.
Czekan dla początkujących – błędy użytkowania
Mówi się, że człowiek uczy się na błędach. W przypadku początkujących amatorów zimowej turystyki taka nauka może być jednak dosyć kosztowna. Często przekonują się o tym mniej świadomi użytkownicy, którzy przypisują czekanom zbyt szerokie zastosowanie.
Pamiętaj, że mimo podobnej sylwetki, nie jest to toporny młot, ale specjalistyczny sprzęt, przeznaczony do wykonywania ściśle określonych czynności! Sprzęt od którego – co warto podkreślić – zależy twoje bezpieczeństwo. Żeby czekan dobrze i długo ci służył, unikaj wykonywania nim niepotrzebnych i niezgodnych z jego funkcjami operacji.
Jaki czekan turystyczny w góry wybrać? Sprawdź nasz poradnik wideo:
