Do gór zawsze trzeba mieć respekt, a gdy chodzi o pasma pełne stromych podejść i głębokich przepaści, należy zachować najwyższą czujność. Tak jest w przypadku Tatr, które nieroztropnym turystom potrafią pokazać swoje srogie oblicze. Nie warto kusić losu, dlatego zanim wyruszysz na spowitą lodem grań, pomyśl o swoim bezpieczeństwie.
Zimowe wyprawy, których celem są ośnieżone wierzchołki najwyższego polskiego pasma, wymagają bardzo dobrego przygotowania. Na pewno przyda ci się nienaganna kondycja, ale jeszcze ważniejszy jest dedykowany zimie sprzęt. O tym, w jaki sposób wybrać odpowiednie raki, pisaliśmy tutaj. Jeśli teraz szukasz odpowiedzi na pytanie: “jaki czekan w Tatry?”, mamy dla ciebie kilka praktycznych wskazówek.
Tatry to jedyne w Polsce góry z rzeźbą o charakterze alpejskim. Mimo, iż wysokością znacznie ustępują swoim “krewnym” z południa, są górami wymagającymi. Respekt budzić muszą zwłaszcza strome podejścia i głębokie na kilkaset metrów przepaście. Połączenie zapierających dech w piersiach widoków i śliskich skał bywa… mieszanką zabójczą. W pięknych okolicznościach przyrody łatwo o rozkojarzenie, a to prosta droga do niebezpiecznych zdarzeń. Poślizgnięcie się należy do najczęstszych przyczyn wypadków, nawet latem i przy dobrej pogodzie. W warunkach zimowych czujność trzeba wzmocnić jeszcze bardziej.
Czy potrzebuję na 100% raków i czekana, czy można obejść się bez? – to jedno z typowych pytań na internetowych forach, skupiających miłośników Tatr. Dodajmy: pytań niepotrzebnych, bo sugerujących, że tatrzańska zima nie musi być aż tak sroga, jak o niej zwykło się mawiać i warto szukać dróg na skróty. A takich dróg być nie powinno, zważywszy na wysokogórski charakter rejonu, o którym mowa.
Jeśli zimową porą planujesz wypad w wyższe partie Tatr, para raków oraz czekan powinny znaleźć się przynajmniej w twoim plecaku. Tak na wszelki wypadek, nawet jeśli miałyby być tylko polisą na ewentualność załamania się pogody. A może tylko raki? – będą drążyć temat ci, co nie lubią chodzić z wypchanym plecakiem. Gdy sprawa dotyczy bezpieczeństwa, nie warto wybierać półśrodków, bo na nich też można się nieźle… przejechać.
Sprzęt, o którym mówimy, znakomicie uzupełnia się z rakami i zapewni ci wsparcie w sytuacjach, gdy nakładki, które masz na butach, nie będą już w stanie w pełni pomóc. Z czekana skorzystasz przede wszystkim w trzech sytuacjach:
Niepozorny czekan – jak widać – posiada wiele funkcjonalności. Teoria teorią, ale jeśli chcesz mieć pewność, że w trudnym górskim terenie użyjesz go w sposób właściwy, pomyśl zawczasu o odbyciu zimowego kursu turystyki wysokogórskiej.
To, że czekan jest ci potrzebny, jeśli zamierzasz zimą wyjść na tatrzańskie szlaki, jest “oczywistą oczywistością”. Pytanie tylko, który model będzie optymalny? Zanim jednak przedstawimy ci kilka propozycji sprzętowych, uporządkujemy wiedzę i postaramy się wyjaśnić podstawy. Oto krótka ściągawka dotycząca klasyfikacji takiego sprzętu.
Jeśli interesuje cię zimowy trekking, w orbicie twoich zainteresowań znajdą się czekany podstawowe – turystyczne. Do niedawna były one oznaczane jako wersje typu B („Basic”), dziś określane są jako typ 1 (o czym poniżej). Zwykle posiadające proste stylisko, wykonane z aluminium i wyposażone w głowicę z łopatką.
Do bardziej zaawansowanych form turystyki oraz do wspinaczki odpowiednie będą czekany techniczne – typu T („Technical”). Posiadają one lekko wygięte stylisko, są bardziej wytrzymałe, a do tego wygodniejsze i skuteczniejsze, gdy w sytuacji awaryjnej trzeba rozpocząć hamowanie.
Taki podział na czekany T i B funkcjonował dosyć długo i z pewnością nadal jest obecny w świadomości wielu fanów zimowych aktywności w górach. Ale przyszedł czas na zmiany. O ile oznaczenie B nie jest, oczywiście, zakazane, to jego stosowanie nie wynika już z żadnych przepisów, jest coraz rzadsze i w krótce pewnie całkowicie zniknie.
Ta uproszczona klasyfikacja odeszła w zapomnienie wraz z aktualizacją normy EN. Autorzy obecnych przepisów zmienili nieco zasady oceny, oddzielnie testując kluczowe elementy czekana: stylisko (łączące się z ostrzem) oraz samo ostrze, by przypisać im jedno z oznaczeń:
To, do jakiej grupy zakwalifikowany zostanie cały czekan, wynika z właśnie z klasyfikacji cząstkowych, dotyczących ostrza i łączącego się z nim styliska. Poza tym, nieco inaczej klasyfikuje się czekany ze stałym ostrzem, niż modele wyposażone w ostrza wymienne (gdzie użytkownik ma możliwość modyfikacji i zmiany charakteru czekana).
A więc po kolei.
Czekan uznawany jest dziś za model typu 2 tylko w jednym przypadku: gdy zarówno jego stylisko, jak i ostrze są właśnie typu 2. W praktyce, oznacza to, że łączenie ostrza ze styliskiem jest o ok. 50% bardziej wytrzymałe (w teście „ciągnienia”), a samo ostrze mocniejsze na skręcanie i trwalsze podczas używania w skale.
Po czym poznać taki sprzęt? O technicznym charakterze świadczy tu symbol T umieszczony na stylisku (uwaga: znak “T” znajduje się tylko na stylisku, ale w przypadku czekanów ze stałym ostrzem, o których teraz mowa, odnosi się on zarówno do styliska, jak i ostrza).
W pozostałych przypadkach, czekan klasyfikowany jest jako typu 1. Na stylisku nie znajdziesz wówczas żadnego ze wcześniej stosowanych symboli, gdyż po wprowadzeniu zmian w przepisach, pojęcie “czekan typu B” (“Basic”) zniknęło z branżowej nomenklatury.
Wciąż, oczywiście, znajdziesz na produkcie i w jego instrukcjach oznaczenie CE, numer jednostki notyfikowanej, względnie UIAA. Czekany klasyczne typu 1, to wciąż produkty stanowiące środek ochrony indywidualnej i podlegające odpowiednim normom (tyle, że w pewnych aspektach wymagania są nieco niższe, co absolutnie nie znaczy że niskie!).
Trochę inaczej potraktowany został sprzęt z wymiennym ostrzem, gdzie ingerencja użytkownika wpłynąć może na ocenę czekana jako całości. O ile sama metodyka oceny nie różni się od opisywanej wcześniej, to oznaczenia już tak.
Symbol T (świadczący o bardziej technicznym charakterze elementu) znajdziesz teraz zarówno na stylisku, jak i na ostrzu (oczywiście jeśli obydwa są typu 2). Należy więc pamiętać, że o ile w czekanach ze stałym ostrzem znak T odnosi się do „całości” (styliska oraz ostrza) i nanoszony jest tylko raz, to w modelach z wymiennym ostrzem, należy osobno sprawdzić obydwa elementy. Absolutnie normalną będzie sytuacja w której znajdziesz czekan o stylisku typu 2 (bardzo wytrzymałym), dostarczanym z ostrzem typu 1 (przeznaczonym do użycia w śniegu lub/i lodzie). Jeśli zechcesz używać go w skale, wymiana ostrza na typu 2 skutkować będzie “awansem” do wyższej kategorii.
Co ciekawe, właśnie w takim zestawieniu „startowym” (stylisko typu 2 + ostrze typu 1) znajdziesz np. tak popularne modele lodowe, jak Petzl Nomic czy CT North Couloir. Po prostu, kształt, geometria czy waga domyślnie użytych ostrzy, idealnie sprawdza się przy aktywnościach do których zazwyczaj czekany te są używane. Jeśli jednak, zależy użytkownikowi na większej wytrzymałości na skręcanie / boczne obciążenia czy trwałości w kontakcie ze skałą, to niezbędna (i możliwa!) jest wymiana ostrza.
Czas zebrać przedstawione powyżej informacje. Zamieszczone tu tabelki pozwolą zrozumieć zawiłości nowego systemu.
| KLASYFIKACJA CZEKANÓW ZE STAŁYM OSTRZEM | ||
| Stylisko | Ostrze | Oznaczenia na czekanie |
| typ 1 | typ 1 | brak symbolu; czekan typu 1 |
| typ 2 | typ 1 | brak symbolu; czekan typu 1 |
| typ 1 | typ 2 | brak symbolu; czekan typu 1 |
| typ 2 | typ 2 | symbol T na stylisku; czekan typu 2 |
| KLASYFIKACJA CZEKANÓW ZE ZMIENNYM OSTRZEM | ||
| Stylisko | Ostrze | Oznaczenia na czekanie |
| typ 1 | typ 1 | brak symbolu; czekan typu 1 |
| typ 2 | typ 1 | symbol T na stylisku; czekan typu 1 który może łatwo łatwo zmienić się w typ 2 przez wymianę ostrza na mocniejsze |
| typ 1 | typ 2 | symbol T na ostrzu; czekan typu 1 |
| typ 2 | typ 2 | symbol T na stylisku i na ostrzu; czekan typu 2 |
Jeśli zimowe wędrówki po wyższych górach nie są dla ciebie pierwszyzną, powyższą wiedzę zdążyłeś (-aś) już na pewno dobrze przyswoić. Bardzo prawdopodobne też, że masz ściśle określone oczekiwania odnośnie tego, co powinien posiadać czekan. Ale może być tak, że z takim sprzętem dopiero będziesz się oswajać, a zimowe wyjścia w góry wciąż są dla ciebie czymś nowym.
Gdy nie masz jeszcze wyrobionej i utrwalonej techniki, nie szukaj modeli ultralekkich. By dobrze zapoznać się z czekanem i wyrobić sobie właściwe nawyki, trzeba go po prostu “poczuć”. Niska waga na pewno nie będzie tu atutem.
[W 8academy znajdziesz też poradnik na temat wyboru czekana, skierowany do początkujących]
[Warto też przeczytać o tym, jak dobrać długość czekana]
Klientom, którzy zadają nam pytanie “jaki czekan w Tatry?” gorąco polecamy wyroby sygnowane znaczkiem Climbing Technology. Czekany, które znaleźć można w ofercie tego renomowanego, włoskiego producenta, spełnią oczekiwania turystów o mniejszym lub większym doświadczeniu w warunkach zimowych i szukających sprzętu plasującego się w różnych przedziałach cenowych.
W niniejszym zestawieniu wzięliśmy pod uwagę cenę regularną. Zachęcamy jednak do systematycznego odwiedzania sklepu 8a.pl, gdyż tego typu akcesoria mogą pojawiać się w ofercie promocyjnej lub wyprzedażowej.
To prawdziwy hit, chwalony przez naszych klientów za znakomity stosunek jakości do ceny. Dobre opinie mają mocne podstawy, bowiem za stosunkowo niewielkie pieniądze nabyć można czekan ze styliskiem typu 2 (czyli o podwyższonej wytrzymałości, pozwalającym na zwiększenie siły wbijania się w “beton”) wykonanym z trwałego stopu Light Alloy 7010 UNI 9007-4. Climbing Technology Alpin Tour posiada też głowicę z utwardzonej stali, co czyni zeń sprzęt odpowiedni do uprawiania ambitnej turystyki w górach typu alpejskiego.
Jego wyróżnikiem jest bardzo niska waga (w modelu o długość 60 cm – ok. 385 g), co w pełni docenisz podczas długich wędrówek i w przypadku, gdy będziesz pokonywać duże wysokości. Climbing Technology Alpin Tour Light to sprzęt bardzo poręczny i wygodny, a przy tym wytrzymały. Udało się to uzyskać dzięki zastosowaniu odpowiednio lekkich i trwałych stopów.
Specjalnie zaprojektowana głowica zapewnia komfortowy chwyt, a tworzącej ją łopatce nadano kształt pozwalający na szybkie i precyzyjne wyrąbywanie stopni. Dzięki zastosowaniu wyprofilowanych zębów, czekan nie ześlizguje się ze śniegu czy lodu. Pewny punkt oparcia gwarantuje również wzmocniony grot. Ultralekki czekan Alpin Tour Light równie chętnie wybierany jest przez turystów, co miłośników skiturów.
Model ten polecany jest turystom z lekko “wspinaczkowym” zacięciem. Dzięki zastosowaniu styliska typu 2 o podwyższonej wytrzymałości i odporności na zginanie, umożliwia on zakładanie stanowiska na stromym stoku. Wygodna guma, umieszczona w dolnej części styliska, pozwala na lepszy chwyt i nie ogranicza możliwości osadzania czekana w zmrożonym śniegu. Gwarancję, że czekan nie wypadnie ci z dłoni daje pętla z klamerkami zaciskowymi (dzięki którym łatwiej ją wypiąć).
Climbing Technology Hound G posiada kutą głowicę oraz grot, a odporność na korozję uzyskano dzięki malowaniu kataforetycznemu. Profil tego sprzętu pozwala na lepszą penetrację lodu podczas wbijania ostrza. Czekan Climbing Technology Hound G waży 480 g (60 cm), co czyni go jednym z lżejszych modeli w klasie.
Wieloletnie badania i doświadczenia alpinistów pomogły stworzyć model polecany zarówno tym, którzy odwiedzają najwyższe góry Zachodniej Europy, jak również turystom wybierającym się na oblodzone ścieżki Tatr. Elementem wyróżniającym czekany z rodziny Climbing Technology Dron, jest specjalnie zaprojektowana, kuta głowica, wykonana z niezwykle wytrzymałej stali. Model ten posiada wąskie, agresywne ostrze, które idealnie “siada” w “betonie” oraz lodzie, nie krusząc go.
Dzięki wybraniu optymalnych materiałów i zmniejszeniu łopatki udało się skonstruować czekan o niewielkiej, jak na oferowane atuty, wadze. Mocne i niezawodne stylisko typu 2 o podwyższonej wytrzymałości na zginanie umożliwia zakładanie stanowiska.
Czekan ten zapewnia bardzo dobrą penetrację lodu przy wbijaniu ostrza, oraz doskonałe wsparcie, gdy trzeba się podeprzeć podczas podejścia na średnio stromych stokach. Dzięki odpowiedniemu wyprofilowaniu głowicy oraz użyciu gumowej powłoki w dolnej części styliska, Dron doskonale leży w dłoni. Za sprawą malowania kataforetycznego wyróżnia się też bardzo wysoką odpornością na korozję.
Jeśli nadal się zastanawiasz jaki czekan wybrać na tatrzańskie wojaże, obejrzyj nasz wideoporadnik. Zawarte w nim informacje pomogą Ci ugruntować wiedzę i ułatwią podjęcie ostatecznej decyzji.
