03.12.2021

Bezpieczeństwo w górach – Tatry zimą

Przełom grudnia i stycznia to czas kiedy media donoszą zazwyczaj o sporej liczbie tragicznych wypadków w Tatrach. Zastanawiając się nad przyczyną takiej liczby śmiertelnych incydentów w tym okresie, warto przywołać słowo "tylko". Szczęśliwie bowiem, liczba ofiar w górach była tylko taka, a mogła być o wiele większa.

                       

Koniec grudnia i początek stycznia to czas gdy media licytują się i pastwią nad kolejnymi wypadkami: pierwszy, drugi, trzeci… czternasty. Internet roztrząsa kolejne nieszczęścia, a władza zastanawia się nad wprowadzeniem zakazów wstępu w góry, tak jak na Słowacji. Ale czy to dobre rozwiązanie? Czy można zamknąć coś, co ze swojej natury nie poddaje się zamknięciu? Taka debata powraca niemal każdej zimy. Według mnie, jedyne ograniczenia w górach mogą wynikać wyłącznie z dbania o dobro, jakim jest przyroda tatrzańska. Co bowiem wynika z tego, że dla zwykłego śmiertelnika Tatry na Słowacji w zimie są zamknięte? Wbrew pozorom – nic. Statystyka wypadków po obu stronach grani jest zazwyczaj zbliżona. Nie zmieni tego również konieczność posiadania ubezpieczenia lub jego brak. Jak więc zwiększyć bezpieczeństwo w górach?

Wiedza, doświadczenie, sprzęt – to podstawy bezpieczeństwa w górach zimą (fot. Piotrek Deska)

Sprzyjające warunki

Ładna i słoneczna pogoda, okres świąteczno-noworoczny dający sporo wolnego czasu, mało śniegu i niewielkie zagrożenie lawinowe to tylko z pozoru sprzyjające i łatwe warunki. W rzeczywistości to potencjalne pułapki, jakie czekają na wędrujących w Tatry.

Niewielka ilość śniegu, a jeśli już, to twardego – to z pozoru rzecz korzystna. Niestety śnieg czasami okazuje się zbyt twardy, z czym spora liczba turystów nie potrafi sobie poradzić. Posiadanie raków i czekana to warunek konieczny, ale niewystarczający – jakby powiedział inżynier. Trzeba jeszcze umieć ich używać. We wcześniejszych artykułach opisaliśmy jak odpowiednio wybrać raki i jak dobrać czekan. Ale rzecz jasna, by móc skutecznie zahamować upadek na twardym śniegu nie wystarczy przeczytać o tym w książce. Co więcej, ponieważ raki i czekan powinny być ostre, nieumiejętne ich użycie może nie tyle pomóc w poruszaniu się po górach, co stanowić zagrożenie dla posiadacza. Ale potencjalnych błędów jest znacznie więcej. Na przykład sytuacja, kiedy raki zakłada się na zbyt miękkie buty. Jednak najczęstszym błędem jest po prostu brak podstawowego wyposażenia. Każdej zimy słyszymy przecież o osobach, które wyszły w góry w nieodpowiednim obuwiu, bez raków, bez czekana, bez odpowiedniej odzieży. Od kilku sezonów ogromną popularnością cieszy się w Tatrach skitouring. I tu niestety również nie brakuje wypadków, często spowodowanych podstawowym brakiem umiejętności lub nieodpowiednio dobranym sprzętem. I tylko dziesiątki drobnych interwencji i pomoc udzielana przez ratowników TOPR chronią tą rzeszę miłośników Tatr przed poważniejszymi konsekwencjami czy wręcz dramatami.

bezpieczeństwo w górach
Mierz siły na zamiary. Orla Perć zimą to nie jest szlak dla wszystkich (fot. Piotrek Deska)

Bezpieczeństwo w górach – teoretycznie

Są jednak również dobre wiadomości. Kursy turystyki zimowej przeżywają oblężenie – i dobrze. Instruktorzy PZA w metodyczny sposób zapoznają turystów z niebezpieczeństwami i realiami zimowych gór. Dodatkowo TOPR w swojej „Akademii Górskiej” publikuje kolejne filmowe odcinki porad a różne serwisy internetowe publikują liczne poradniki. Także przewodnicy i ratownicy przekazują swoją wiedzę podczas szkoleń zimowych. Dla chcącego – jest się czego, od kogo i gdzie uczyć.

Wydaje mi się, że w świadomości ludzi też coś się zmienia. Na szczęście. Chętni do nauki są, a na teoretyczne spotkania, gdzie tematem przewodnim jest bezpieczeństwo w górach, przychodzą setki osób. I dobrze, że doświadczeni koledzy w klubach wysokogórskich chcą edukować górskich żółtodziobów. A może nie tylko żółtodziobów? Wszak – ekspercie uważaj, lawina nie wie, że jesteś ekspertem!

bezpieczeństwo w górach
Grudzień i styczeń to najkrótsze dni. Wtedy odpowiednie zaplanowanie wyprawy jest kluczowe (fot. Piotrek Deska)

Niebezpieczna trójka

Trzy czynniki:

  • teren,
  • pogoda,
  • człowiek,

jak mantra przywoływane są podczas każdego szkolenia, każdego ćwiczenia czy wycieczki. Te trzy czynniki determinują całe spektrum zależności i niebezpieczeństw. Wiadomo, góry to gra w szachy, ale zupełnie inne. Tutaj nasze decyzje skutkują wydarzeniami rozgrywającymi się naprawdę i mogącymi nieść za sobą bardzo poważne konsekwencje. Zima to także duże niebezpieczeństwo lawin. Przy małej pokrywie śnieżnej nasza czujność może być obniżona, a o wypadek nietrudno. Większość z nich wynika z braku podstawowej wiedzy na temat lawin. Mgła, opad śniegu i wiatr to kolejne trzy czynniki w kategorii “pogoda”. Utrudniają orientację i podejmowanie właściwych decyzji.

Na końcu – a może właśnie na początku – jest człowiek wpasowany w tenże teren oraz pogodę. Musi on znać swoje aktualne możliwości, kondycję, zagrożenia. Powinien posiadać odpowiednie wyposażenie adekwatne do planowanej wycieczki. Oczywiście, rzeczona wycieczka powinna być dobrze zaplanowana, a to w zimie bywa niełatwe.

Dużo tego. Dla wielu, na początek zimowej przygody, pewnie “dużo za dużo”. Jak to wszystko ogarnąć? Trzeba pamiętać o najważniejszych zasadach bezpieczeństwa. Pocieszeniem jest, że większości udaje się z gór wrócić. Mają szczęście – a w górach po prostu trzeba je mieć! Niech pomocną okaże się swego rodzaju “check lista” dla początkujących śmiałków zimowej turystyki:

bezpieczeństwo w górach
Bezpieczeństwo w górach zimą (8academy.pl)

Na koniec, dla zainteresowanych tematem, dodatkowe informacje: stanowisko TPN i TOPR w sprawie zamykania szlaków na zimę i obowiązkowego ubezpieczenia or az  zapis przebiegu posiedzenia Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki dotyczącego bezpieczeństwa ruchu turystycznego w górach. Wyważone opinie i swoiste głosy rozsądkuna szczęście przeważają.

Dlaczego więc Tatry?
Bo są – i także dlatego, że to góry najpiękniejsze!

Autor: Adam Pieprzycki – trener wspinaczki sportowej, instruktor alpinizmu PZA, ratownik TOPR.

                 

Udostępnij

Zobacz również

Strona wykorzystuje pliki cookies w celach wyłącznie statystycznych. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były instalowane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na wykorzystanie plików cookies. Dowiedz się więcej.