Długie czy krótkie? Z taśmą szeroką czy wąską? Z karabinkami małymi czy jak największymi? Profilowane czy proste? A może te z drucianym zamkiem? Jeśli gubicie się w rodzajach ekspresów wspinaczkowych przeczytajcie poniższy tekst.
Ekspres wspinaczkowy to jeden z najbardziej podstawowych elementów szpeju wspinaczkowego. Dwa zwykłe (zwykłe = niezakręcane) karabinki połączone tasiemką – tylko tyle i aż tyle! Ponieważ wspinanie prężnie się rozwija w swoich różnych odmianach, w odpowiedzi powstało wiele rozmaitych rodzajów ekspresów o różnych przeznaczeniach. Postaram się dokonać klasyfikacji i opisu najważniejszych rodzajów ekspresów wspinaczkowych i zasugerować czytelnikowi do czego najlepiej używać tych różnych wersji.
To taki ekspres wspinaczkowy, który nie ma wyspecjalizowanego profilu i ma się nadawać do każdego rodzaju wspinania. Sprawdzi się w każdych okolicznościach: podczas wspinania sportowego, wspinania wielowyciągowego, tradowego a także w górach. Uniwersalny ekspres wspinaczkowy ma standardowo tasiemkę długości 12cm i szerokości 18 mm. Karabinki powinny być normalnej wielkości i raczej z pełnym zamkiem (zamiast drucianego). Zdarzają się modele, w których górny karabinek (przeznaczony do punktu) ma pełny zamek, natomiast dolny (do liny) ma zamek druciany. To norma w uniwersalnym typie ekspresa. Dopuszczalne jest lekkie wyprofilowanie zamka w ekspresie do liny, mające ułatwiać jej wpinanie. Masa całkowita ekspresa w takiej wersji to ok 120 g. Przykładem uniwersalnego ekspresa wspinaczkowego jest Black Diamond HotForge Hybrid Quickdraw.
W tym rodzaju ekspresów wspinaczkowych można zauważyć ewidentne mutacje w stosunku do wersji uniwersalnej. Wynikają one z naturalnych okoliczności, z którymi mamy do czynienia podczas wspinaczki sportowej w skałach. Przede wszystkim mamy tu szerszą taśmę – 25mm. Długość 12cm, chociaż w zestawie warto mieć też kilka dłuższych sztuk o taśmach 17 lub 21cm. Przydadzą się na drogach długich i przewieszonych, gdzie krótkie ekspresy spowodują zbyt duże przegięcie liny. Warto wiedzieć, że tasiemki można kupić oddzielnie i wymieniać je w zależności od potrzeb.
Ekspresy do wspinaczki sportowej posiadają karabinki z pełnym zamkiem i usztywnieniem karabinka do liny. Coraz częściej zdarzają się modele z usztywnionym karabinkiem także do punktu. Przy wspinaczce sportowej usztywnione karabinki są dużo wygodniejsze – nie przekręcają się i nie powoduje to straty cennych sekund na poprawienie karabinka podczas wspinaczki. Karabinek do liny jest ewidentnie wyprofilowany pod kątem szybkiego wpinania liny.
Szeroka taśma zaś jest bardzo chwytna i wygodna a to ma pomagać przy pracy nad drogą w stylu RP. Podczas wspinaczki sportowej często zostawiamy ekspresy wspinaczkowe na drodze a bywa też, że zostawiamy je na dłużej niż jeden dzień. Dlatego kluczowa jest trwałość i odporność na warunki.
Przykładem takiego ekspresa wspinaczkowego jest Climbing Technology Nimble Fixbar Set NY PRO. Co ciekawe, paradoksalnie ekspres do wspinaczki sportowej jest najbardziej masywny: od 110 do 125 g. Ma to zapewne związek z tym, że we wspinaniu sportowym coraz częściej wspinamy się bez ekspresów przy uprzęży, gdyż wiszą one w ścianie. Wyjątkiem od tej reguły może być wspinanie w stylu OS – wrócę do tego tematu później.
Ten ekspres wspinaczkowy musi być lekki i zajmować mało miejsca. Dzięki temu optymalizuje się wagę sprzętu, którego w tradzie używa się więcej niż przy wspinaczce sportowej. Tutaj obowiązuje zasada im mniejszy i lżejszy tym lepszy. Z resztą zasada ta dotyczy szczególnie wspinaczki wielkościanowej i górskiej. Zatem na tradach używa się ekspresów o różnych długościach tasiemek, ale zdecydowanie wybiera się taśmy bardzo wąskie, obecnie najczęściej z dynemy zamiast poliamidu. Karabinki w tych ekspresach też są małe i często z drucianym zamkiem, który przyczynia się zmniejszania masy sprzętu.
W ekspresach do wspinaczki tradowej karabinki nie posiadają usztywnienia. To dlatego by mieć możliwość rozdzielania ekspresa na niezależne karabinki i łączenia sprzętu w dowolny sposób. Dopuszczalne dla tej odmiany ekspresów wspinaczkowych są warianty: karabinek do punktu bez usztywnienia, karabinek do liny z usztywnieniem. Tego typu ekspresy wspinaczkowe są lekkie, mogą ważyć nawet mniej niż 80 g. Przykładem ekspresa tradowego jest jeden z modeli Climbing Technology: Lime Set W-DY.
To praktycznie ta sama charakterystyka co ekspres do tradów. Znajdziemy w tej kategorii też coś takiego jak ekspres wspinaczkowy z podwójną taśmą. To patent bardzo wygodny podczas wspinania w górach. Pozwala na użycie tego samego ekspresa jako standardowego 12 cm, jak i wydłużonego na 60 cm. By zrozumieć o czym piszę, wystarczy spojrzeć na jeden z modeli czeskiej firmy Ocun: Kestrel QD St-Sling Dyn 12 60 cm.
Najpowszechniejsze i najbardziej praktyczne są ekspresy uniwersalne. Nadają się one do każdego rodzaju wspinania, zarówno sportowego jak i górskiego oraz każdego pomiędzy nimi. Wszelkie inne odmiany warto stosować specyficznie w warunkach, do których zostały stworzone. Nie jest na przykład zbyt wygodne zabieranie 15 szerokich ekspresów do wspinaczki sportowej na drogę wielowyciągową. Są one zbyt duże i ciężkie. Dużo lepiej jest dobrać taki sprzęt, który będzie spełniał swoją funkcję a równocześnie będzie wygodny i lekki. Dlatego nie należy trzymać się wskazanego przeze mnie podziału bardzo sztywno. Zdarzają się sytuacje, w których trzeba działać kreatywnie. Idąc na bardzo długą drogę sportową (np. 20 wpinek) w stylu OS warto się oszpecić ekspresami leciutkimi i małymi. Nie będą one nam ciążyć i przeszkadzać podczas trudnych ruchów. To przypadek, w którym ekspresy tradowe znajdują zastosowanie podczas wspinaczki sportowej.
Czasami trzeba też pogodzić rozwiązania idealne z wymogami logistycznymi. Przykładem może być pakowanie szpeju na długi wyjazd, starając się zmieścić w limicie dozwolonego przez linie lotnicze bagażu. Wtedy również zestaw lżejszych ekspresów wspinaczkowych zrobi dobrą robotę.
Podsumowując, warto mieć różne ekspresy wspinaczkowe i świadomie z nich korzystać. Szczególnie ważne jest posiadanie w zestawie kilku dłuższych ekspresów i takich, które ewentualnie można ze sobą łączyć. Dla wspinacza wszechstronnego, kompletującego swój szpej, najwłaściwszym punktem wyjścia jest zestaw ekspresów uniwersalnych. Z czasem można go uzupełniać o kolejne ekspresy z innymi parametrami, w zależności od tego jaki rodzaj wspinaczki będziemy najczęściej uprawiać.
[Na łamach 8academy często poruszamy temat wspinaczki, zapraszamy do lektury innych tekstów, na przykład: Nauka wspinaczki – sekcyjne wyjazdy w skały]
