Wystarczy kilkadziesiąt minut intensywnego wysiłku fizycznego - boulderingu, biegania, jazdy na rowerze czy trekkingu - by odczuć najmniejszy dyskomfort spowodowany nieodpowiednimi właściwościami noszonych ubrań. Brzydko pachnące, szybko nasiąkające potem, ocierające skórę, słabo oddychające... No chyba, że zabierzesz się za uprawianie ulubionego sportu razem z wełną merino - bezkonkurencyjnym materiałem na każde warunki.
Ludzkość odkryła właściwości wełny kilka tysięcy (tak, nie setek) lat temu. Wełniane ubrania pozwalały przetrwać w surowym klimacie na północy Europy czy na wyżynach Azji. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu były też pierwszym wyborem dla każdego kto wybierał się w góry.
Wełna wielu z was może kojarzyć się z gryzącymi swetrami czy ciężkimi kocami. Tymczasem wełna merino jest całkowitym tego przeciwieństwem. Jest miękka i lekka, ale nie tylko to powoduje, że zdobyła szturmem świat outdooru. Głównym powodem są wszystkie pozostałe właściwości wełny merino, które sprawiają, że jest idealnym materiałem do tworzenia ubrań dla ludzi aktywnych.
Przeczytaj też:
Wełna merino powstaje z runa owiec merino – czyli merynosów. Jej włókna są kilka razy cieńsze niż ludzki włos. Pozwala to na utkanie z niej niezwykle delikatnych materiałów, kompletnie odmiennych od kojarzących się z wełną twardych i gryzących swetrów. Jeśli zobaczycie więc na metce napis „merino wool” to możecie mieć pewność, że takie ubranie będzie miłe i przyjemne w dotyku.
Na początek zagadka – czy wiecie gdzie leżą Alpy Południowe?. Tym nielicznym, którzy od razu wskazali Nową Zelandię – gratulujemy. To właśnie tam – i w nieodległej Australii – produkowana jest najwyższej jakości wełna merino. Historia rasy owiec, od których jest pozyskiwana, jest jednak dużo dłuższa i zaczyna się w czasach kiedy o istnieniu tych lądów nawet nie wiedziano.
Historia hodowli owiec zaczyna się ponad 10000 lat temu w Mezopotamii. Cywilizacje nie rozwijały się wówczas tak gwałtownie jak dzieje się to obecnie. Dopiero kilka tysięcy lat później pojawia się wełna jako włókno, z którego można tkać materiał. Kolejnym krokiem była selektywna hodowla i już w XIII wieku na Półwyspie Iberyjskim na scenę wkroczył gatunek znany dziś jako merino. Przez kilkaset lat, królestwo Hiszpanii czerpało niemałe zyski z produkcji wełny z merynosów. Strzegli tego jak oka w głowie. Próba wywiezienia owcy poza granice królestwa była karana śmiercią. Dopiero w XVIII wieku, kiedy Europejczycy masowo migrowali do Nowego Świata, pierwsze stada owiec merino opuściły Hiszpanię. Hodowano je w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Południowej i na południu Afryki. Najlepiej jednak odnalazły się najpierw w Australii, a potem na Nowej Zelandii.
To właśnie na Nowej Zelandii przez kolejne stulecia wyhodowano gatunek owiec merino dający najlepszą wełnę. Dlaczego właśnie tam? Wełna merynosów zawdzięcza swoje właściwości klimatowi w jakim te zwierzęta żyją. W Hiszpanii stada merino przepędzano z południa kraju w góry, dzięki czemu były wystawione na upały i mrozy. Na nowej Zelandii temperatury latem sięgają nawet ponad 40° C, a zimą spadają -20° C. Te niezwykle trudne warunki umożliwiły wyhodowanie merynosów, którym przeżycie w tak trudnym klimacie nie sprawia większego problemu.
Największym na świecie producentem wełny merino jest jednak nie Nowa Zelandia, ale Australia. Ponad 80% surowca pochodzi właśnie stamtąd. Australijskie merynosy to nieco różniąca się od nowozelandzkich odmiana. Włókna od nich pozyskane są nieco grubsze i dzięki wolumenowi produkcji, wełna australijskich merynosów jest niego tańsza. Nadal ma jednak wszystkie te same fantastyczne właściwości.
Przeczytaj też:
Owce merino nie mogą się rozebrać gdy zrobi się ciepło albo narzucić puchówki kiedy chwyci mróz. Ich runo musi zapewnić ochronę zarówno podczas upałów jak i w środku surowej górskiej zimy. Brzmi jak przepis na idealne outdoorowe ubranie, prawda? Takie same wymagania stawiamy przecież przed odzieżą techniczną. Chcemy żeby w lipcowym słońcu dawała nam chłód i zeby grzała, kiedy temperatury spadną poniżej zera.
Jak wełna merino może zapewnić jedno i drugie? W jej strukturze znajdują się mikro-kieszonki z powietrzem. Działają jak bufor izolujący od ekstremalnych temperatur, niezależnie od tego czy mówimy o przerażającym chłodzie, czy nieznośnym upale. W pewnym uproszczeniu to ten sam mechanizm, który wykorzystują termosy. Górski ultramaraton, kolarski rajd terenowy, wspinaczka na Mount Everest — gdziekolwiek się znajdziesz i z jakąkolwiek temperaturą się nie spotkasz — wełna merino dostosuje się do panujących warunków.
Latem, w wysokich temperaturach, wełna merino nie nagrzewa się tak jak nasze ciało. Dotykając skóry, przejmuje od niej ciepło, tym samym działając jak niewidzialna klimatyzacja. Gdy zaś zrobi się naprawdę zimno, wilgoć odpowiedzialna za wyziębienie ciała jest pochłaniana przez wełnę merino i szybko odprowadzana na zewnątrz.
Wełna merino doskonale spisuje się również wtedy, kiedy na treningu damy sobie naprawdę mocny wycisk. W przeciwieństwie do tkanin syntetycznych ubranie wykonane z merino wool nie daje wrażenia dyskomfortu, kiedy jest mokre. Specyficzne właściwości wełny merino sprawiają, że nawet wilgotne włókna są przyjemne w dotyku i zachowują część swoich właściwości izolacyjnych. Wełna merino absorbuje wodę z powierzchni skóry i powala jej odparować na zewnątrz. Choć nie schnie ona tak szybko jak syntetyczne włókna techniczne, to jednak i tak znacznie szybciej niż na przykład bawełna. Odzież, a przede wszystkim bielizna z wełny merynosów doskonale nadaje się więc do wszelkiego rodzaju aktywności fizycznych.
Swoją nieustannie rosnącą sławę włókna pozyskiwane z runa merynosów zawdzięczają jeszcze jednej, niezwykle istotnej właściwości. Ubrania, które poddaliśmy ciężkiej próbie podczas treningu biegowego, dnia spędzonego w skałach czy rowerowej wycieczki nie pachną zwykle najlepiej. Na dodatek z czasem jest coraz gorzej, bo zaczynają namnażać się bakterie. Wełna merino jest oleofobiczna, co powoduje, że nie przejmuje tłuszczów z naszej skóry. Bakterie nie mają się więc czym żywić i nie rozwijają się na włóknach merino – a to one są powodem nieprzyjemnego zapachu przepoconego ubrania.
Izolacja, dobre odprowadzanie wilgoci i właściwości antybakteryjne to nie wszystko. Wełna merino potrafi o wiele więcej. Ubrania z niej wykonane są elastyczne. Nie tylko więc nie krępują ruchów, ale właśnie dzięki temu dobrze przylegają do ciała. To zresztą coś o czym trzeba pamiętać dobierając rozmiar bielizny wykonanej z wełny merino. Nie powinna być luźna, bo wówczas będzie mniej skutecznie działać.
Kolejna rzecz, którą zauważycie korzystając z takich ubrań, to fakt, że się nie elektryzują. To może wydawać się mało istotne, ale wpływa na komfort ich noszenia. Do ubrań z wełny merino nie „przyklejają” się bowiem kolejne, założone na wierzch warstwy.
Ubrania z wełny merino – założywszy, że dba się o nie właściwie – nie rozciągają się i nie tracą fasonu. Nie można tego powiedzieć o wszystkich ubraniach z syntetycznych włókien. Jeszcze gorzej jest w przypadku bawełny, która może nawet po kliku użyciach zmienić rozmiar na większy. Wełna merino dzięki swojej elastyczności nie odkształca się i nawet długo używana bielizna z tego materiału będzie pasować jak nowa.
Nie można pominąć aspektów środowiskowych. Naturalne włókna są oczywiście biodegradowalne, więc nie będą przez dziesiątki czy setki lat zalegać na wysypisku śmieci. Bardzo dobrze poddaje się również recyklingowi więc wpisuje się doskonale w cyrkularny model wytwarzania dóbr.
Ostatnia właściwość wełny merino jest jakby stworzona dla wielbicieli outdooru. Niejeden wieczór zapewne spędziliście przy ognisku i mało komu udało się uniknąć wypalonych przez iskry w syntetycznych tkaninach dziur. Wełna merino i pod tym względem jest niezwykła, bo jest niepalna. Nie topi się i w naturalny sposób gaśnie – korzysta się z niej między innymi przy produkcji ubrań przeciwogniowych.
Wełna merino jest szeroko stosowana produkcji ubrań, ale najpowszechniej zapewne kojarzycie ją z bielizną termoaktywną. Wykorzystuje się ją również w innych rodzajach odzieży, głównie jak jeden ze składników tkaniny. Widać to doskonale na przykładzie skarpet z wełny merynosów. Gdyby w ich składzie była wyłącznie wełna merino, mogłyby się zbyt szybko przecierać, ze względu na delikatność włókien. Po zmieszaniu ich z trwalszymi materiałami okazuje się, że i w tym przypadku sprawdzą się doskonale. Szeroki wybór skarpet merino do trekkingu, na narty, a nawet do biegania doskonale świadczy o tym, jaką popularnością cieszą się wśród aktywnych osób. Podobnie jest w przypadku czapek, chust wielofunkcyjnych czy rękawiczek. Niezwykle popularne jest połączenie wełny merynosów z bardzo dobrze izolującymi i mocnymi włóknami akrylowymi. .
Wełna merino wykorzystywana jest także jako warstwa izolacyjna. Wykorzystuje się te włókna jako składnik tkaniny podszewkowej, lub jako ocieplinę maksymalizującą dostarczane ciepło i ograniczającą do minimum wagę całości.
Niemal każda szanująca się marka outdoorowa ma w swojej ofercie produkty wykorzystujące wełnę merino. Jest jednak kilka marek, które się w tym specjalizują i wyrobiły sobie pozycję liderów jeśli chodzi robioną z runa merynosów odzież. Bez wątpienia najbardziej znaną z nich jest nowozelandzka firma Icebreaker. To jeden z pionierów rynku, stale wprowadzający kolejne innowacje i stosujący wełnę niemal w każdym rodzaju produktu. Oferta Icebreaker obejmuje zarówno odzież do codziennego użytkowania, jak i do aktywności górskich. Doskonała bielizna, koszulki, bluzy, skarpety, czapki, a nawet kurtki, pozwalają stworzyć niemal kompletny ubiór na każdą okazję.
Kolejną znaną marką jest amerykański Smartwool. Już sama nazwa wskazuje, że ich domeną jest odzież wełniana. Miłośnicy outdooru cenią przede wszystkim robione przez nich, słynące z wysokiej wytrzymałości skarpety. Smartwool me jednak znacznie szerszą ofertę – produkują choćby również fantastyczną bieliznę.
Nie trzeba jednak szukać tak daleko, żeby znaleźć firmę produkującą wysokiej jakości ubrania z wełny merino. Polską markę Brubeck można również zaliczyć do liderów branży. Nie ograniczają się do standardowych skarpet i bielizny – choć ich oferta w tym zakresie jest niezwykle szeroka. Od kilku lat robią z wełny merino… buty barefoot. Oczywiście podeszwa nie jest zrobiona z wełnym, ale cholewka i wkładka już tak. Na letnie spacery to wręcz wymarzone obuwie – lekkie i zapewniające sprawne odprowadzanie wilgoci.
Odzież z wełny merino jest – jak już napisaliśmy – naturalnie trwała, ale żeby zachowała wszystkie swoje właściwości i służyła nam jak najdłużej, wymaga starannego podejścia do jej prania.
