Mała Fatra jest powszechnie uznawana za jedno z najpiękniejszych pasm górskich na Słowacji. Najwyższym szczytem pasma jest Veľký Kriváň o wysokości 1709 m n.p.m., co czyni Małą Fatrę czwartym najwyższym pasmem górskim Zachodnich Karpat (po Tatrach, Niżnych Tatrach i Beskidzie Żywieckim).
W 1967 r. część pasma objęto Obszarem Chronionego Krajobrazu Mała Fatra, który po ponad 20 latach został rozszerzony i przekształcony w Park Narodowy Mała Fatra, utworzony 1 kwietnia 1988 r. Obszar chroniony zajmuje powierzchnię 226 km2 i w swych granicach skupia ogromne bogactwo flory (m. in. niedźwiedzie, wilki, rysie, orły przednie) i fauny (m. in. liczne gatunki endemiczne, lasy zachowane w pierwotnym stanie, kilkadziesiąt gatunków chronionych roślin kwiatowych).
Trop niedźwiedzia na szlaku Małej Fatry (fot. autor)
Mała Fatra składa się z dwóch części oddzielonych od siebie przełomem rzeki Wag: Małej Fatry Luczańskiej (najwyższy szczyt Veľká lúka 1476 m n.p.m.) i Małej Fatry Krywańskiej.
Mała Fatra Luczańska jest zdecydowanie mniej znana i znacznie mniej efektowna od Krywańskiej. W sporej części zalesiona, tylko w niektórych miejscach pozwala na podziwianie szerszych panoram. W tej części znajduje się najwyższy wodospad Małej Fatry Šútovský vodopád, który osiąga wysokość 38 m.
Leżąca na północny-wschód od przełomu Wagu Mała Fatra Krywańska jest kwintesencją tej części Karpat, dlatego to jej poświęcę większość uwagi w tym artykule. W tej części Małej Fatry wznosi się najwyższy szczyt pasma – Veľký Kriváň (1709 m n.p.m.), oraz wspaniały skalisty kolos Veľký Rozsutec (1610 m n.p.m.), który nie tylko jest najciekawszym szczytem całego pasma, ale również najbardziej charakterystycznym – jego sylwetka zdobi nawet emblemat Parku Narodowego Małej Fatry. Należy pamiętać, że w okresie od 1 marca do 15 czerwca szlak na ten szczyt jest zamknięty ze względu na ochronę przyrody.
Wczytuję galerię
Droga grzbietowa, prowadząca wzdłuż głównej grani jest najbardziej interesującym szlakiem Małej Fatry i prawie w całości prowadzi powyżej górnej granicy lasu, głównie wśród hal, a czasem również wśród kosówki i skał. Szlaki prowadzące bocznymi grzbietami idą głównie w terenie leśnym, od czasu do czasu wychodząc na efektowne punkty widokowe.
W głębokich dolinach płyną wartko potoki, które wcinając się w skałę tworzą malownicze wodospady (np. Tesná Rizňa), oczka wodne i ciekawe formacje skalne. Do tej części Małej Fatry przylgnęła nazwa Diery (słow. dziury) – znajduje się tu wiele mostków, drabinek i sztucznych ułatwień, które są dodatkową atrakcją tutejszych szlaków i znakiem rozpoznawczym pasma. Należy tylko pamiętać, że w okresie natężonego ruchu turystycznego – szczególnie w wakacje – na drabinkach bardzo często robią się zatory. Zwiedzających, a w szczególności wycieczek szkolnych, jest tu całkiem sporo.
Mała Farta Krywańska widziana z wieży na Lubaniu w Gorcach (fot. autor)
Góry leżą jedynie 15 km w linii prostej od południowych granic Polski i są łatwo dostępne dla polskiego turysty. Najdogodniejszy dojazd prowadzi przez przejścia graniczne w Zwardoniu, Ujsołach, Chochołowie i Chyżnem.
Mała Fatra wznosi się u podnóży miasta Żyliny (81 tys. mieszkańców) stolicy kraju żylińskiego. W Żylinie możemy dobrze zjeść, zakupić mapy i zrobić większe zakupy.
Głównym centrum turystycznym płn-wsch. części Małej Fatry jest duża wieś Terchová, w której w 1688 r. urodził się najbardziej znany karpacki zbójnik Juraj Jánošík (jego pomnik znajduje się we wsi). Do innych znanych miejscowości należy zaliczyć: Varín, Strečno (z ruinami zamku z XIV w.), czy umieszczoną w samym centrum gór – Štefanovą. Mała Fatra posiada bogatą sieć znakowanych szlaków turystycznych, które pozwalają odwiedzić najciekawsze części pasma. Wejście na najwyższy punkt grani ułatwia również kolejka gondolowa poprowadzona z przepięknej doliny Vratna.
Wczytuję galerię
Sieć schronisk w Małej Fatrze jest skromna. Nie byłoby to problemem, gdyby nie fakt, że w parku narodowym utrzymuje się zakaz biwakowania. Nie chcąc łamać przepisów, musimy nocować w jednym z kilku schronisk, które stoją blisko grzbietowych partii Małej Fatry. Są to:
Jeśli nie przeszkadza nam nocleg poniżej grani, to w Terchovej oraz w schowanej w środku gór Stefanovej znajdziemy wiele opcji noclegowych w prywatnych kolibach, pensionach i chatach.
Mała Fatra to góry dość wymagające kondycyjnie – głównie ze względu na strome podejścia i zejścia oraz urozmaiconą rzeźbę terenu. W ramach szlaku grzbietowego trzeba czasem zrobić 500 metrowe podejście na szczyt, aby za moment ponownie zejść 400 m w dół, do przełęczy – np. na trasie na Stoh i Veľký Rozsutec. Niektóre szlaki wymagają minimalnych umiejętności wspinaczkowych i odporności na ekspozycję ( Veľký Rozsutec, Malý Rozsutec), inne wymagają umiejętności chodzenia po stromych drabinach, mokrej skale i łańcuchach (np. Tesná Rizňa w drodze na Rozsutce).
Szlaki ubezpieczone łańcuchami nie należą tu do rzadkości. (fot. autor)
Mapy najlepiej kupić na miejscu: w Żylinie, Terchovej czy Štefanovej, są tu często dostępne w kioskach i na straganach. Mapy papierowe najlepiej wybierać w skali 1:25 000 lub 1:40 000. Na rynku są również mapy w skali 1:50 000, ale lepiej upewnić się przed zakupem czy są wystarczająco dokładne. Szczególnie polecam mapę Národný Park Malá Fatra wydawnictwa VKU Harmanec (1:25000), lub mapy wydawnictw Tatra Plan i ShoCart.
Jeśli ktoś nie chce korzystać z map papierowych, lub potrzebuje mapy do zaplanowania wypadu, może znaleźć świetne mapy turystyczne w internecie. Polecam mapę wydawnictwa ShoCart, (od wielu lat używam ich map w wersji papierowej w górach Czech), którą można znaleźć zupełnie za darmo w formacie cyfrowym tutaj.
Mam nadzieję, że tym krótkim artykułem zachęciłem was do odwiedzenia tej części Słowacji i poznania bliżej gór, które po Tatrach należą chyba do najpiękniejszych w tej części Karpat.
Mała Fatra to piękne, wielkie góry! (fot. autor)
