Czy w zwykłych butach zjazdowych można uprawiać skituring? Czym różnią się buty skiturowe i jakie są ich rodzaje? Odpowiadamy na te dość podstawowe ale jednak istotne pytania.
Zima w pełni, śniegu w Tatrach i innych górach nie brakuje a skąpa infrastruktura narciarska zachęca do spróbowania skituringu. Zwłaszcza, że nasze góry są wręcz idealne do tego sportu. Są łatwo dostępne, stosunkowo niewielkie ale oferują całe mnóstwo wspaniałych linii zarówno dla początkujących jak i dla wytrawnych skiturowców. Co więcej, nasze góry są w miarę “bezpieczne”, bo mamy świetne służby ratunkowe. Wszystko to sprawia, że z każdym rokiem amatorów skituringu przybywa zarówno w Tatrach jak i w Beskidach, Karkonoszach i Bieszczadach. W 8academy publikowaliśmy już wiele tekstów dotyczących różnych aspektów skituringu oraz sprzętu, który jest potrzebny do tego sportu. Dziś odpowiemy jednak na dość podstawowe a często powtarzające się pytanie: czym się różnią buty skiturowe od zjazdowych?
Laik mógłby stwierdzić, że niczym. Faktycznie, na pierwszy rzut oka różnic raczej nie widać: tu i tu twarda plastikowa konstrukcja, do tego klamry, rzep i wyjmowany botek. Diabeł tkwi jednak w szczegółach. Gdy przyjrzymy się bliżej zauważmy, że buty skiturowe znacznie różnią się od zjazdowych, są bowiem zaprojektowane tak by sprostać specyficznym wymogom skituringu. A co jest istotą tego sportu? Skituring – w skrócie – daje nam możliwość szybkiego i wygodnego pokonywania bardzo różnorodnego terenu górskiego.
[Zapraszamy do wysłuchania naszego podcastu na temat doboru butów i wiązań skiturowych]
By poczuć różnicę nie trzeba nawet zakładać butów skiturowych. Wystarczy wziąć je do ręki. Pierwsze co zauważymy to konstrukcja umożliwiająca przełączanie butów z trybu zjazdowego na tryb chodzenia. Ktoś mógłby powiedzieć, że buty zjazdowe też często mają taką możliwość. Różnica jest jednak taka, że w przypadku butów zjazdowych jest to w zasadzie gadżet, którego używamy wchodząc do baru na piwo. W przypadku butów skiturowych to esencja konstrukcji i odpowiedź na to czym jest skituring. Konstrukcja buta skiturowego daje nam bardzo dużą ruchomość w stawie skokowym co sprawia, że podchodzenie zarówno w terenie płaskim jak i dość stromym jest bardzo wygodne. A przecież to właśnie chodzenie jest znaczną częścią całej aktywności skiturowej. But skiturowy w pozycji odblokowanej daje nam komfort by pokonywać długie dystanse po zróżnicowanym terenie zarówno na nartach jak i na pieszo. A gdy w końcu dotrzemy do wypatrzonej linii zjazdu wystarczy przełączyć buta w tryb zjazdowy – wtedy konstrukcja się usztywnia i blokuje w odpowiednim do zjazdu kącie.
Co istotne, większość modeli butów skiturowych ma mocowania na raki automatyczne. Te przydadzą się podczas podejścia, gdy teren zrobi się zbyt stromy by iść na nartach.
Trzymając buta skiturowego zapewne zwrócimy także uwagę na podeszwę. Buty zjazdowe mają podeszwę z plastiku. To dlatego, że przecież jeżdżąc po stoku nie będziemy nigdzie podchodzić, na górę wjedziemy wyciągiem. But skiturowy zaś posiada podeszwę wykonaną z gumy (najczęściej Vibram), przypominającą nieco podeszwę buta trekkingowego lub wysokogórsiego. Po co? Po to by zapewnić odpowiednią przyczepność w każdym terenie, także skalnym. Skituring to sport, w którym pokonujemy bardzo różny teren – czasami jest to łagodne podejście na nartach, czasami narty trzeba przypiąć do plecaka by pokonać fragmenty skaliste. Buty skiturowe są zatem znacznie bardziej uniwersalne niż zjazdowe.
W skituring wpisane jest przemierzanie sporych odległości – to największa frajda w tym sporcie. Długie godziny, całe dnie w górach oraz wymagające podejścia sprawiają, że liczy się każdy gram, który mamy na nogach. Buty zjazdowe mogą być ciężkie. Przecież na stoku spędzimy raptem parę godzin i przede wszystkim nie będziemy podchodzić – co najwyżej do baru przy wyciągu. W butach skiturowych waga jest jednak niezwykle istotna. Każdy miłośnik narciarstwa zjazdowego zdziwiłby się biorąc po raz pierwszy do ręki buta skiturowego. Producenci prześcigają się w pomysłach i technologiach by buty te ważyły jak najmniej. Ultralekkie materiały, rezygnacja ze wszystkiego co zbędne, ograniczenie powierzchni twardych na rzecz lekkich, elastycznych sprawiają, że najbardziej radykalne, odchudzone modele butów skiturowych potrafią ważyć znacznie poniżej 1kg (jeden but).
[Jakie lekkie buty skiturowe? Doradzamy w kolejnym artykule]
Jednak sam skituring to sport, w którym możemy wyróżnić różne, specyficzne aktywności a co za tym idzie dedykowane do nich buty. Czym innym będą zawody skiturowe lub skirunning, gdzie liczy się jak najszybsze pokonanie danej trasy, a czym innym będzie freeride czyli jazda w dziewiczym terenie, nierzadko bardzo stromym. Jeszcze czym innym będzie klasyczny skituring czyli pokonywanie różnego terenu górskiego, gdzie większą częścią aktywności jest chodzenie. Również buty skiturowe można podzielić na te trzy grupy.
To najlżejsze, najbardziej radykalne konstrukcje przeznaczone dla profesjonalistów i zawodników. Tu liczy się dosłownie każdy gram. Najlżejsze buty zawodnicze wykonane są z ultralekkich tworzyw sztucznych i mogą ważyć nawet około 700g (jeden but). Zazwyczaj mają jedną lub maksymalnie dwie klamry. Często, by obniżyć wagę, część buta nie posiada sztywnej plastikowej konstrukcji. Modele zawodnicze mają również największą ruchomość z stawie skokowym – nawet powyżej 60 stopni. Buty zawodnicze wyposażone są w cienkie termoformowalne botki, znacznie lżejsze niż w butach do freeride’u czy butach zjazdowych. Konstrukcja sprawia, że buty zawodnicze są z definicji mniej sztywne i nie zapewniają wysokiej termoizolacji.
Od zawodów wolisz strome żleby, eksponowane zachody i dziewicze zbocza? W butach zwodniczych nie będzie Ci najlepiej w takim terenie. Do skiturowego freeride’u przeznaczone są inne modele. Są zazwyczaj znacznie sztywniejsze i zapinane na trzy lub cztery klamry a zakres ruchu w stawie skokowym jest znacznie mniejszy i wynosi około 30-40 stopni. Posiadają też grubszy, często wiązany botek wewnętrzny. Taka konstrukcja sprawia, że buty do freeride’u są też znacznie cięższe i bardziej masywne (ok 1,5kg jeden but) – mają przecież zapewnić wsparcie dla nóg i kontrolę nad nartami w bardzo stromym i trudnym terenie. Przykładem butów freeride’owych są choćby Salomon Shift Pro 130.
Jest również grupa butów z segmentu Tour / Classic / Allround czyli przeznaczonych do klasycznego skituringu. To buty uniwersalne, które zapewnią komfort na długich podejściach ale dobrze się sprawdzą również na trudniejszych zjazdach. Nie będą tak sztywne i masywne jak buty do freeride’u. Buty allround będą miały zakres ruchomości stawu skokowego w granicach 30-50 stopni i zapinane będą zazwyczaj na dwie lub trzy klamry. Waga jednego buta tego rodzaju to 1-1,5kg. Buty tego typu to zdecydowanie najlepszy wybór nie tylko dla początkujących ale także dla tych, którzy od trudnych zjazdów wolą łatwiejsze, klasyczne linie. Przykładem takich butów mogą być buty skiturowe Scarpa Maestrale.
Skituring wspaniale łączy się z alpinizmem. Narty skiturowe to świetny sposób, by dotrzeć pod ścianę nawet w naszych niewielkich Tatrach, o Alpach nie wspominając. Wiele modeli butów skiturowych zostało zaprojektowane tak by można się było w nich wspinać. Po co nosić dodatkową, ciężką parę butów? Większość modeli butów skiturowych posiada mocowania umożliwiające założenie raków automatycznych. To sprawia, że są dobrym rozwiązaniem zarówno na drogi śnieżno-lodowe jak i mikstowe. W butach zjazdowych, jak się zapewne domyślacie, wspinać się nie da.
[Na łamach 8academy znajdziecie szereg artykułów na tematy związane ze skituringiem. Polecamy poradniki: jakie kije skiturowe wybrać, czym smarować foki, czy jaką czołówkę na skitury wybrać]
