On – sportowiec, ona – miłośniczka pięknych krajobrazów. On woli wysiłek, adrenalinę i wyzwanie, ona – refleksję i łapanie motyli na łące. Czy istnieje miejsce, gdzie ich pasje mogą się spotkać? Tak – na Mogielicy, kolejnym ze szczytów Korony Gór Polski.
Jedziemy w Beskid Wyspowy, do Małopolski. Ta część Beskidów Zachodnich położona jest pomiędzy doliną Raby a Kotliną Sądecką. Niedaleko stąd do Beskidu Makowskiego, Kotliny Rabczańskiej, Gorców, Kotliny Sądeckiej i Pogórza Wiśnickiego. Nie trzeba być również wybitnym językoznawcą, żeby próbować dociec, skąd pochodzić może nazwa tego Beskidu. Wystarczy rozejrzeć się wokół… – charakterystyczne dla tej części Karpat pojedyncze szczyty wyłaniające się z mgieł, przypominają właśnie wyspy na morzu.
To „morze mgieł”, w którym zanurzone są wystające od czasu do czasu góry, spowodowane jest niczym innym jak inwersją temperatury. W niektórych warunkach wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza temperatura zamiast spadać – wzrasta, powodując mgły i ograniczając widoczność.
Charakterystyczne dla Beskidu Wyspowego szczyty gór wyłaniające się z morza mgieł (fot. Natalia Florek)
Beskid Wyspowy położony jest na terenie powiatów limanowskiego, nowosądeckiego, bocheńskiego, myślenickiego i nowotarskiego. To istotna wskazówka dla tych, którzy oprócz turystyki górskiej lubią też tę krajoznawczą. Małopolska to przecież królowa zabytków architektonicznych, ale o tym trochę później.
Skupmy się na bohaterce – Mogielicy (1171 m n.p.m). Ze względu na swój charakterystyczny kopiasty kształt, nazwana została przez miejscowych Kopą. Masyw wznosi się na obszarze trzech gmin: Dobrej, Słopnic i Kamienicy. Teren jest zalesiony – na miejscu zobaczymy przede wszystkim lasy świerkowo-jodłowe i buczynę karpacką. Na wierzchołku natomiast las świerkowy. Na Mogielicy nie ma schroniska, choć już od dawna pojawiają się głosy, że taki obiekt jest tu naprawdę potrzebny. Rozczarowanych niech pocieszy fakt, że na szczycie jest wieża widokowa, z której podziwiać można rozległe panoramy Beskidu Sądeckiego, Beskidu Wyspowego, Pienin, Gorców i Tatr.
Wczytuję galerię
Potęga gór od zawsze fascynowała malutkiego, w porównaniu do nich, człowieka. Ludzie często przypisywali górskim szczytom symboliczne znaczenie, a teorie powstania wierzchołków były wręcz baśniowe, choć często powiązane z ważnymi dla danej społeczności wydarzeniami historycznymi. Z Mogielicą było podobnie. Jedna z legend głosi, że góra była wybranką wielkoluda Łopienia (szczyt obok Mogielicy, 961 m n.p.m), którą zły los oddzielił od małżonka Przełęczą Rydza-Śmigłego. Pomimo szczerych chęci i wielu starań, nigdy nie udało im się połączyć. Kolejna opowieść głosi, że na jednym z głazów Mogielicy (współcześnie zwanym Zbójnickim Stołem) rabusie liczyli skradzione pieniądze. Podobno zostały ukryte na polanie Poręba, w Marszałkowej Studni – jednej z jaskini. Może warto poszukać?
Beskid Wyspowy (fot. Natalia Florek)
I tu romantyczne historie się kończą, a w ich miejsce wkracza brutalna rzeczywistość. Wierzchołek góry nie ma zbyt subtelnej etymologii. Mogielica ma swój źródłosłów bezpośrednio w mogile. Parę ładnych wieków temu, kiedy pochówek samobójców był niedopuszczalny na cmentarzu dla „zwykłych” śmiertelników, tych, którzy targnęli się na swoje życie chowano na zboczach wspomnianej góry. Stąd nazwa Góra mogił, czyli właśnie Mogielica.
Mogielica pochwalić się może pięknymi polanami, z których nie tylko podziwiać można naprawdę bajeczne widoki, ale na których wylegiwać się można bez obawy przed wtargnięciem tu korporacyjnych zwyczajów. Największa z nich – polana Stumorgowa, położona jest na południowo-zachodnim grzbiecie góry. Nazwa pochodzi od używanej w przeszłości jednostki powierzchni – morgi (ok. 0,5 ha). Dawniej, jak na większości beskidzkich hal, wypasano tam owce. Niestety i tu zanik pasterstwa doprowadza powoli do zarastania polan.
Letnia, soczysta zieleń kusi, aby odpocząć choć chwilę dłużej (fot. Natalia Florek)
Widokowym miejscem jest także polana Wyśnikówka – charakterystyczny punkt Mogielicy, po którym bez trudu można ją rozpoznać. Będąc na Wyśnikówce, warto wybrać się także w na polanę Cyrla. Panorama stąd obejmuje praktycznie cały horyzont. W zachodnim kierunku dostrzec można rozległe widoki na Jurków i Wilczyce oraz masyw Lubonia Wielkiego (z charakterystycznym przekaźnikiem na szczycie). Patrząc na południe – szczyty Krzystonowa, Jasienia i Kobylicy. Bez trudu rozpoznamy także pobliski Szczebel i Ćwilin oraz Ogorzałą i Śnieżnicę.
Mogielica położona jest na terenach turystycznie łatwo dostępnych. Wyjście na szczyt nie powinno stanowić większego problemu. Wybierając się w Wyspowy jesienią warto pomyśleć o kijach trekkingowych, które nie tylko odciążą kręgosłup, ale pozwolą także na zwiększenie bezpieczeństwa – szlak prowadzi przez buczynowe lasy – w okresie jesiennym nietrudno o skręcenie kostki na śliskich liściach. Opcji wyjścia na Mogielicę jest wiele.
Mogielica – najwyższy szczyt Beskidu Wyspowego (fot. Natalia Florek)
Proponowana trasa na Mogielicę:
Szlak startuje z przełęczy pomiędzy Łopieniem a Mogielicą (na drodze z Jurgowa do Słopnic). Na przełęczy znajdują się obelisk i krzyż upamiętniające walkę Legionów Polskich dowodzonych przez Edwarda Rydza-Śmigłego. Z parkingu trasa biegnie zielonym szlakiem im. Leopolda Węgrzynowicza. Jak to na beskidzkich ścieżkach bywa, mija osiedla, ostatnie domy i wkracza na polany. Potem czeka nas już tylko ostrzejsze podejście przez las. Szlak turystyczny na początku pokrywa się z trasą dla narciarzy biegowych.
Po przecięciu trasy rowerowej wokół Mogielicy pojawia się polana Wyśnikówka, a z niej podziwiać już można nieśmiało pojawiające się Tatry, Gorce, Beskid Wyspowy, Policę, Pasmo Łososińskie, Beskid Niski i Babią Górę. Tu warto na chwilę złapać oddech i nabrać sił na ostatni – dwudziestominutowy odcinek trasy. Jeszcze jedno ostre podejście i wita nas widoczna już z Wyśnikówki wieża widokowa na szczycie Mogielicy. Dobrze jest wybrać się stąd również pod krzyż papieski (idąc dalej zielonym szlakiem). Tam rozgałęziają się szlaki turystyczne, którymi zejść można na Wyrębiska i Przełęcz Słopnicką (szlak zielony), do Słopnic (szlak żółty) i co najważniejsze na Polanę Stumorgową.
W drodze na Mogielicę (fot. Natalia Florek)
Inne warianty dotarcia na Mogielicę to:
Od paru lat Mogielica jest jednym z ważniejszych miejsc w Małopolsce, gdzie uprawiać można narciarstwo biegowe. Panujący w okolicy unikalny mikroklimat sprawia, że pokrywa śnieżna utrzymuje się tu naprawdę bardzo długo. Fakt ten wykorzystano, tworząc Trasę Narciarstwa Biegowego “Mogielica”, która należy do najdłuższych w regionie. Trzeba przyznać, że została ona profesjonalnie wytyczona i utrzymywana jest w naprawdę dobrym stanie.
Warto też dodać, że w budynku Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego przy klubie LKS „Zalesianka” działa jedyna w okolicy wypożyczalnia sprzętu (podobne placówki w szkołach w Słopnicach i Jurkowie zakończyły już swoją działalność).
Oprócz tradycyjnych nart (zimą) i rowerów górskich oraz kijków do nordic walking (latem) można tu skorzystać ze sprzętu przystosowanego do potrzeb osób niepełnosprawnych (od dnia 02.01.2020 wszystko za odpłatnością!)
Nieprzetarty szlak zimą (fot. Natalia Florek)
Mała pętla
To propozycja dla osób uczących się jazdy na nartach. Trasa liczy zaledwie 1200 metrów i znajduje się przy stadionie LKS “Zalesianka”.
Trasa średnia
Trasa o długości ponad 2 km, położona jest na wysokości 1050-1100 metrów i prowadzi przez Polanę Stumorgową pod Mogielicą. Wyznaczana jest przy sprzyjających warunkach atmosferycznych i przebiega wzdłuż niebieskiego szlaku turystycznego.
Trasa długa
To licząca 21 km pętla, poprowadzona leśnymi stokówkami na wysokości ok. 750–850 m. n.p.m. Startuje przy zielonym i żółtym szlaku turystycznym, około 3 km od Centrum Obsługi Ruchu Turystycznego. Pozwala na okrążenie najwyższego szczytu Beskidu Wyspowego.
Trasy do uprawiania narciarstwa biegowego wokół Mogielicy są bardzo dobrze przygotowane (fot. Natalia Florek)
Zaraz po roztopach Mogielica wzywa do siebie fanów kolarstwa górskiego. Technicznie jej trasy nie sprawiają trudności miłośnikom dwóch kółek, więc idealnie nadają się na pierwsze wypady „na rower”. Szlaków kolarskich jest naprawdę sporo, a większość jest dobrze oznaczona. Ogromną zaletą Beskidu Wyspowego jest jego położenie w niedużej odległości od Krakowa. Wyjazd z miasta z samego rana pozwala na spędzenie wielu godzin w górach i powrót jeszcze tego samego dnia.
Mogielica została odkryta także przez biegaczy górskich. Trasy wokół niej są bardzo zróżnicowane. Pojawiają się ostre podejścia, trudne zbiegi, ale są też i łagodne odcinki. Różnorodna nawierzchnia gwarantuje brak monotonii – strome zbocza pokryte są luźnymi kamieniami, a na odcinkach łagodniejszych – szerokie drogi to tak naprawdę nic innego jak ubita ziemia.
Mogielica to doskonały teren dla miłośników biegów górskich (fot. Natalia Florek)
O rosnącej popularności Mogielicy jako idealnego miejsca do biegowych treningów świadczy fakt, że XRUN (crossowe biegi górskie) okrzyknął ją najtrudniejszą ze wszystkich jego tras.
Z pewnością nie w takiej formie, jak robi się to teraz. Wołosi, czyli napływowa ludność z Bałkanów i Siedmiogrodu, trudnili się przede wszystkim pasterstwem. Przybyli na ziemie polskie pod koniec XIV wieku i stopniowo zaczęli zakładać własne osady. Ludność ta wywarła ogromny wpływ na kształtowanie się kultury beskidzkiej. Ślady ich obecności obecne są m. in. w nazwach geograficznych, których pochodzenie wyjaśniałam przy okazji tekstu o Radziejowej.
Co ciekawe, pierwsze karpackie polany powstały właśnie w wyniku pasterskiej działalności Wołochów. Chcąc przygotować teren pod wypas owiec, wypalali lasy, a cały proces (dość nowatorski, swoją drogą) nosił nazwę cyrhlenienia. Brzmi znajomo? Tak, teraz już wiecie, skąd polana Cyrla.
Jedna z polan w zimowej odsłonie (fot. Natalia Florek)
Chyba żaden ze szczytów wchodzących w skład Korony Gór Polski nie daje tylu możliwości, ile Mogielica. Beskid Wyspowy bez wątpienia jest jednym z najlepiej rokujących miejsc turystycznych w Polsce. Bo choć dobrze jest czasem pójść na zatłoczone zakopiańskie wierchy, czy wypić piwo w karkonoskich schroniskach, to jednak przychodzi moment, kiedy potrzebny jest święty spokój: albo po to, by móc się sportowo spocić, albo żeby bez wyrzutów sumienia, leżąc na polanach, patrzeć na zapierające dech w piersiach krajobrazy – taki właśnie jest Beskid Wyspowy.
I jak tu się nie zachwycać? (fot. Natalia Florek)
