Styl, waga, wzrost, taliowanie, twardość - co wziąć pod uwagę wybierając narty biegowe? Oto nasz poradnik.
Idziemy na biegówki? Narty biegowe to bardzo ciekawy sport i świetny sposób spędzania wolnego czasu w zimowe miesiące. Biegówki mają mnóstwo zalet: są sportem ogólnorozwojowym, aerobowym, angażują bardzo duże grupy mięśni i można je uprawiać prawie wszędzie. Oczywiście otoczenie górskich szczytów jest idealne, ale by pobiegać na nartach wcale nie trzeba jechać wiele godzin w góry. Jeśli odpowiednio dobierzemy pierwsze narty biegowe, to trasy na narty znajdziemy w parkach czy podmiejskich lasach. Jeśli wybierzemy nieco szersze, turystyczne biegówki, będziemy mogli się poruszać po śniegu nawet w miejscach bez przygotowanych tras narciarskich. Warto więc wiedzieć jak dobrać narty biegowe, aby początek nauki jazdy był jak najprzyjemniejszy. Temat ten, wbrew pozorom, nie jest bardzo skomplikowany, ale jest kilka zasad, które warto znać. Czego dowiecie się z tego artykułu?
Zanim zabierzemy się za dobór biegówek, wpierw trochę teorii. Podobnie jak w wielu innych sportach, w narciarstwie biegowym wyróżniamy różne style uprawiania tej aktywności. Bynajmniej nie chodzi tu o ubranie czy markowy sprzęt, ale o technikę poruszania się na nartach. To ona definiuje wybór nart biegowych, butów i kijów. W ramach narciarstwa biegowego funkcjonują dwa style: klasyczny i łyżwowy.
Styl klasyczny jest najczęstszym wyborem na początku przygody z narciarstwem biegowym. Przypomina on chodzenie z kijami mocno wydłużonym krokiem. Narty prowadzone są równolegle do siebie, w czym na przygotowanych trasach do narciarstwa biegowego pomagają tory. To specjalnie ukształtowane przez ratrak “rynny” w których narty prowadzone są obok siebie. Oczywiście wyróżniamy kilka różnych kroków: np. jednokrok, dwukrok, naprzemianstronny czy bezkrok. Wszystkie poznasz wraz z nauką narciarstwa biegowego. Najważniejsze jest jednak to, że krok klasyczny na nartach biegowych jest najlepszym wyborem dla osób, które nie miały dotąd styczności z nartami biegowymi.
To młodszy brat stylu klasycznego, rozwinięty przez zawodników w latach siedemdziesiątych. Ma zasadniczą zaletę – jest szybszy niż klasyczny. Ma też jednak wadę – jest trudniejszy technicznie i wymaga lepszego wytrenowania. W stylu łyżwowym narty ustawione są pod kątem względem siebie (w literę V), ręce zaś pracują symetrycznie. W stylu łyżwowym również wyróżniamy kilka rodzajów kroków, które stosuje się w zależności od nachylenia terenu. Trasy pod narciarstwo dowolne nie mają torów jak do techniki klasycznej, ale są ratrakowane “na płasko”. Wybierając nart biegowe powinniśmy już na początku zdecydować, którym stylem będziemy się poruszać.
Dwie techniki poruszania się na nartach biegowych wymagają różnego sprzętu. Narty biegowe do stylu klasycznego są dłuższe niż do stylu łyżwowego i bardziej elastyczne. Największa różnica kryje się jednak w ślizgu. Wybierając narty biegowe do kroku klasycznego musimy wiedzieć, że narta z jednej strony musi zapewnić dobry ślizg, a z drugiej, kiedy obciążymy ją stojąc na śródstopiu jednej nogi, powinna zapewnić “trzymanie”, czyli umożliwić odepchnięcie się do przodu. To główna różnica w porównaniu do nart do stylu łyżwowego, w których narta ma się tylko ślizgać.
Sekcja poślizgowa (przód i tył narty) ma zawsze gładki ślizg, zaś sekcja odbicia (pod stopą) powinna zapewniać możliwość odbicia po odpowiednim obciążeniu. Możemy tu wybierać z kilku rozwiązań.
W nartach profesjonalnych środkowa sekcja odbiciowa ślizgu jest również gładka. Możliwość odbicia jest gwarantowana przez zastosowanie specjalnych smarów na trzymanie. Są one dobierane specjalnie z myślą o warunkach, między innymi temperaturze czy strukturze śniegu. Nauka smarowania nart na trzymanie zabiera trochę czasu, stąd też narty biegowe tego typu są najczęściej wybierane przez doświadczonych narciarzy.
Poczatkujący miłośnicy nart biegowych najczęściej decydują się na narty wyposażone w części odbiciowej w charakterystyczną fakturę, zwaną łuską (w zależności od producenta, przy nazwach nart tego typu może się pojawiać słowo “crown”, “grip” lub inne, w zależności od producenta). To ona sprawia, że narta w kroku klasycznym łapie przyczepność ze śniegiem i nie cofa się. Narty z łuską są dobrym wyborem dla początkujących, są bowiem łatwe w użytkowaniu. Na wielu z nich znajdziemy dopisek waxless – czyli bez smarowania. Pamiętajmy jednak, że chodzi tu o brak konieczności smarowania strefy odbiciowej – smarami na trzymanie. Cały ślizg należy oczywiście smarować na poślizg, podobnie jak w przypadku każdego innego typu biegówek.
Narty biegowe ze skinami lub fokami zdobywają popularność dopiero od kilku lat. Łuskę zastąpiono w nich materiałem zbliżonym do fok skiturowych, a więc ze specjalnym włosiem. Zapewniają nieco większą prędkość i lepiej spisują się na zmrożonym śniegu. Dobierając narty biegowe ze skinem dobrze wiedzieć, że wśród nich znajdziemy już nie tylko modele dla początkujących narciarzy, ale również bardziej doświadczonych biegaczy poszukujących szybszego sprzętu.
Obecnie na rynku dostępne są też inne technologie, takie jak np. Nano-Grip Peltonena. Narty biegowe wykonane w tej technologii w ogóle nie mają wyznaczonej typowej strefy odbicia. Zamiast tego ślizg na całej długości posiada specjalną strukturę, która łączy w sobie dobry poślizg z trzymaniem w czasie odepchnięcia. Dużą zaletą tego systemu jest możliwość rezygnacji ze smarowania i łatwość obsługi nart. Póki co dostępne są tylko rekreacyjne modele z tą technologią.
Tu kupisz narty biegowe idealne na początek
Ogólna zasada doboru nart biegowych do stylu klasycznego mówiła kiedyś, że powinny one być dłuższe od narciarza o ok 25-30 cm. Wszystko jednak zmieniło się wraz z rozwojem technologicznym i coraz bardziej zaawansowaną konstrukcją nart. Choć narty zawodnicze cały czas są dość długie, w przypadku modeli dla amatorów uległy one znacznemu skróceniu. Obecnie przy doborze nart biegowych największe znaczenie ma podawana przez producenta sugerowana waga narciarza. To ona bowiem będzie odgrywała główną rolę przy odbiciu. Narta musi być odpowiednio dociśnięta do podłoża kiedy odpychamy się jedną nogą i jednocześnie powinna gwarantować dobry poślizg kiedy stoimy na dwóch nartach.
Większość producentów przy każdym rozmiarze nart podaje sugerowaną wagę użytkowników. Najczęściej jest to przedział np. 65-70 kg. Jeśli nasza waga znajduje się w dolnej granicy przedziału, to narty powinny być szybsze, ale odpowiednie dociśnięcie ich podczas odepchnięcia będzie wymagało większej, siły/dynamiki/umiejętności. Z kolei jeśli znajdziemy się przy górnej granicy zakresu, narty będą bardzo dobrze trzymały przy odbiciu, ale mogą być nieco wolniejsze.
Jak więc będzie odpowiednia długość nart biegowych? Paradoksalnie najważniejszy jest przedział wagowy. Jeśli mamy jednak dwie narty z takim samym przedziałem wagowym to na początek lepiej wybrać krótsze narty, które będą łatwiejsze w manewrowaniu. Tak też najczęściej są projektowane nart biegowe dla poczatkujących, które często są znacznie krótsze od nart dla sportowców. Warto unikać też skrajności, czyli dobierania nart biegowych na skraju przedziału wagowego, czy też bardzo krótkich (zdecydowanie krótszych niż wzrost) czy też zbyt długich.
Kolejny czynnik, który należy wziąć pod uwagę to szerokość i taliowanie nart. Najistotniejsza na początku będzie szerokość narty. Węższe narty są szybsze, ale mniej stabilne, a co za tym idzie przeznaczone dla doświadczonych narciarzy. Szersze będą wolniejsze, ale za to stabilniejsze i bardziej odpowiednie dla osób początkujących i uczących się dopiero techniki. Biegówki dla początkujących najczęściej będą miały szerokość około 50 mm. Jeśli mamy zacięcie sportowe, możemy skusić się na narty o szerokości poniżej 50 mm.
Jeśli zbierzemy razem wszystkie powyższe punkty, bez problemu dobierzemy idealne narty biegowe dla początkujących. Będą to narty wyposażone w łuskę lub skina (ewentualnie w ślizgi z innym systemem nie wymagającym smarowania na trzymanie). Najlepiej aby były dość szerokie, około 50 mm lub więcej. Większość rekreacyjnych modeli (często zwanych nordic cruising) będzie się też charakteryzowało niewielką długością (często zbliżoną do wzrostu narciarza), co ułatwi manewrowanie takimi nartami.
Oczywiście po nieprzygotowanych trasach możemy bez problemu poruszać się na klasycznych biegówkach. Jeśli jednak głównie będziemy wybierać nieprzygotowane dukty, warto rozważyć szersze narty. Przez wielu producentów klasyfikowane są jako lekkie narty backcountry, a przez starszych narciarzy jako tzw. śladówki. To nieco szersze narty biegowe, których szerokość często dochodzi do 60 mm, a nawet przekracza tę wartość. Dzięki temu mniej zapadają się w miękkim śniegu i oferują większą stabilność. Wśród takich modeli znajdziemy też narty z metalową krawędzią, które przydadzą się podczas zjazdów na oblodzonym śniegu. Warto jednak pamiętać, że narty z metalowymi krawędziami oraz takie o szerokości powyżej ok. 65-70 mm mogą już wymagać butów lepiej wspierających kostkę. Narty o szerokości powyżej 60 mm będą miały też kłopot w zmieszczeniu się w tory do klasyka na przygotowanych trasach. Jeśli zamierzamy pojawiać się również na przygotowanych trasach do narciarstwa biegowego, nie powinniśmy przekraczać tej wartości.
Narty do stylu łyżwowego zazwyczaj są o 10-20 cm krótsze i sztywniejsze od nart do stylu klasycznego. Ich konstrukcja znacząco różni się od nart biegowych do stylu klasycznego. Widać to dość dobrze w przekroju narty – te do łyżwy są najczęściej znacznie wyższe w środkowej części. Ich ślizg jest jednolity na całej długości. Choć nie ma tu łuski czy popularnego skina, którego trzeba by docisnąć do śniegu przy odepchnięciu, sztywność nart gra równie istotną rolę. Dobierając narty biegowe do stylu łyżwowego pamiętajmy, że przy odepchnięciu opieramy się na krawędzi narty, Aby ją równomiernie obciążyć narta biegowa musi być dobrze dobrana do naszej wagi. Za miękka będzie się poddawała przy mocniejszych odepchnięciach, z kolei zbyt twardej nie dociśniemy do śniegu w części środkowej i również może nie zapewniać odpowiedniego podparcia. Dobierając narty biegowe pamiętajmy, że styl łyżwowy wymaga gładkich, wyratrakowanych tras. Jeśli nie mamy w okolicy rejonu znanego z narciarstwa biegowego, kupno nart do stylu łyżwowego nie będzie najlepszym wyborem.
W ofercie sklepów a nartami biegowymi znajduję też narty i buty combi, czyli sprzęt umożliwiający jazdę zarówno w stylu klasycznym, jak i dowolnym. Narty biegowe typu combi posiadają gładkie ślizgi. Jeśli chcemy ich użyć do stylu klasycznego, musimy je przesmarować w strefie odbiciowej na trzymanie. Z kolei do jazdy łyżwą powinny być posmarowane na całej długości na poślizg. To wyklucza płynne przechodzenie z jednego stylu w drugi. Buty typu combi są nieco sztywniejsze niż buty do stylu klasycznego, ale nie aż tak sztywne, jak te do łyżwy. Czy więc polecamy narty typu combi jako pierwszy wybór nart biegowych? Raczej nie. Choć to z pozoru bardzo uniwersalne rozwiązanie, to jednak kupno sprzętu dedykowanego danemu stylowi znacznie przyspieszy naukę i ułatwi opanowanie prawidłowej techniki jazdy.
Różnice zauważymy również w kijach. Ogólnie kije do narciarstwa biegowego będą znacznie dłuższe niż do nart zjazdowych. Dłuższymi kijami łatwiej się odpychać. W stylu klasycznym kije powinny sięgać ramion (barków), w stylu łyżwowym nosa. Często stosuje się proste wzory pomagające dobrać długość kijów. To odpowiednio 0,83 x wzrost dla techniki klasycznej i 0,89 x wzrost dla techniki łyżwowej. Początkujący narciarze biegowi często wybierają minimalnie niższe kije, a doświadczeni nieco wyższe. Warto jednak pamiętać, aby nie przesadzać. Na narty biegowe na pewno nie nadadzą się kije, których używamy na przykład do trekkingu.
Wybierając buty do biegówek, podobnie jak w przypadku nart, należy wyjść od stylu w jakim będziemy się poruszać. Buty do stylu klasycznego mają bowiem bardziej elastyczną podeszwę. Buty do stylu łyżwowego są sztywniejsze i posiadają dodatkowe usztywnienia kostki, które pomagają wbić się krawędzią w śnieg. Kupując buty do nart biegowych należy zwrócić uwagę, aby były one kompatybilne z wiązaniami zastosowanymi w nartach. Obecnie najpopularniejszym standardem jest NNN, występujący też pod nazwą Prolink, Tournamic i innymi, w zależności od producenta wiązań. Wśród starszych systemów można wymienić między innymi SNS Profil, SNS Pilot czy NN75. Dobierając narty biegowe i buty w dwóch różnych miejscach warto dopytać, czy będą ze sobą kompatybilne. Jeśli chodzi o sam dobór modelu, to nie zawsze warto celować w najdroższe, topowe modele. Sportowe buty do biegówek są najczęściej bardzo lekkie, ale też praktycznie nieocieplane. Na początek najlepiej sprawdzają się się podstawowe buty do nart biegowych, które oferują maksymalny komfort i dobrą izolację termiczną stopy.
Sprawdź buty do nart biegowych tutaj
Ten krótki poradnik powinien rozjaśnić podstawowe wątpliwości, które pojawiają się przy wyborze nart biegowych. Zatem jeśli mamy już narty, to pozostaje nam jedynie czekać na śnieg i ruszyć w trasę by szlifować umiejętności. Jak zacząć na biegówkach? Gdzie pojechać na biegówki? Tego dowiecie się z następnych artykułów.
