Styl, waga, wzrost, taliowanie, twardość - co wziąć pod uwagę wybierając narty biegowe? Oto nasz poradnik.
Idziemy na biegówki? Narty biegowe to bardzo ciekawy sport i świetny sposób spędzania wolnego czasu w zimowe miesiące. Biegówki mają mnóstwo zalet: są sportem ogólnorozwojowym, aerobowym, angażują bardzo duże grupy mięśni i można je uprawiać prawie wszędzie. Oczywiście otoczenie górskich szczytów jest idealne, ale by pobiegać na nartach wcale nie trzeba jechać wiele godzin w góry. Trasy biegowe istnieją nawet w parkach czy podmiejskich lasach. Biegówki to również sport dość przyjemny dla naszego portfela – podstawowe wyposażenie jest nieporównywalnie tańsze niż zestaw do skiturów czy narciarstwa zjazdowego. Co więcej, biegówki to sport naprawdę dla wszystkich. Można go uprawiać zarówno wyczynowo jak i weekendowo, rekreacyjnie, nie wymaga specjalnych predyspozycji a na poziomie amatorskim jest dość łatwy do opanowania. Jedyne co potrzeba to zima, nieco śniegu i trochę sprzętu. Jak dobrać narty biegowe? Temat ten, wbrew pozorom, nie jest bardzo skomplikowany.
Jak dobrać narty biegowe? – style w narciarstwie biegowym
Zanim zabierzemy się za dobór sprzętu, wpierw trochę teorii. Podobnie jak w wielu innych sportach, w narciarstwie biegowym wyróżniamy różne style uprawiania tej aktywności. Różnią się one techniką poruszania się a co za tym idzie sprzętem, który jest do nich przeznaczony. W ramach narciarstwa biegowego funkcjonują dwa style: klasyczny i łyżwowy.
Styl klasyczny
Styl ten wywodzi się z naturalnego sposobu poruszania się w śniegu na nartach i przypomina chodzenie. Jego cechą charakterystyczną jest równoległe prowadzenie nart. Oczywiście można to zrobić na kilka sposobów. Podstawą jest klasyczny krok naprzemianstronny – ręce pracują naprzemiennie w stosunku do rąk. Taka technika jest najbardziej uniwersalna i najłatwiejsza do opanowania dla początkujących. Świetnie spisze się na rekreacyjnych spacerach po lesie i trasach biegowych. Krok klasyczny uzupełnia jednokrok oraz dwukrok – stosuje się je jednak dość rzadko. Podjazdy w stylu klasycznym pokonuje się krokiem rozkrocznym – wtedy narty ustawia się pod kątem do siebie, noski nart są daleko od siebie, końcówki zaś blisko. Taki krok uniemożliwia ześlizgnięcie się do tyłu. Podczas zjazdów stosuje się tzw. bezkrok – pochylamy się do przodu, odpychamy kijami a narty trzymamy równolegle. Trasy przegotowane pod styl klasyczny mają dwa równoległe tory na każdą nartę. Ale narciarstwo klasyczne można również z powodzeniem uprawiać poza trasami.
Styl łyżwowy
To młodszy brat stylu klasycznego, rozwinięty przez zawodników w latach siedemdziesiątych. Ma zasadniczą zaletę – jest szybszy niż klasyczny. Ma też jednak wadę – jest znacznie trudniejszy technicznie i wymaga lepszego wytrenowania. W stylu łyżwowym narty ustawione są pod kątem względem siebie, ręce zaś pracują symetrycznie. W stylu łyżwowym również wyróżniamy różne rodzaje kroku: jednokrok łyżwowy, dwukrok łyżwowy synchroniczny, dwukrok łyżwowy asynchroniczny. Stosuje się je w zależności od nachylenia terenu. W latach osiemdziesiątych, decyzją FIS, zawody w narciarstwie biegowym zaczęto rozgrywać z podziałem na style: klasyczny i dowolny. W tym drugim można stosować zarówno technikę klasyczną jak i łyżwową. Trasy pod narciarstwo dowolne nie mają torów jak do techniki klasycznej – są po prostu ratrakowane.
Jak dobrać narty biegowe? Czym różnią się narty do stylu klasycznego i łyżwowego?
Dwie techniki poruszania się na nartach biegowych wymagają różnego sprzętu. Narty do stylu klasycznego są dłuższe niż do stylu łyżwowego i bardziej elastyczne (inaczej: miękkie, czyli mają niższy flex). Nie mają metalowych krawędzi a ich noski są mocno wygięte do góry, by sprawniej poruszały się w głębokim śniegu. Jednak największa różnica kryje się w ślizgu. Sekcja poślizgowa (przód i tył narty) ma gładki ślizg, zaś sekcja odbicia (pod stopą) ma charakterystyczną fakturę, zwaną łuską. To ona sprawia, że narta w kroku klasycznym łapie przyczepność z podłożem i nie cofa się. Narty z łuską są dobrym wyborem dla początkujących, są bowiem łatwe i stabilne. Przez cały ślizg biegnie też charakterystyczny rowek – to on pomaga utrzymać nartę w torze. Narty do “klasyka” dla doświadczonych zawodników mogą nie mieć łuski (tzw. narty ze ślizgiem smarowanym). Występują również narty, które pod butem zamiast łuski mają fokę podobną do tej stosowanej w nartach skiturowych. To rozwiązanie jest coraz bardziej popularne.
Narty do stylu łyżwowego zazwyczaj są o 10-20cm krótsze, sztywniejsze i nieco szersze, bowiem jazda na nich jest znacznie bardziej dynamiczna. Ich ślizg jest jednolity na całej długości. Na nartach do stylu klasycznego trudno poruszać się stylem łyżwowym i odwrotnie.
Oprócz podziału na klasyczne i łyżwowe, w nartach biegowych stosuje się również oznaczenia mówiące o przeznaczeniu danego modelu:
- A – biegówki sportowe
- S – biegówki wyczynowe
- L – biegówki turystyczne
- W – narty z metalowym wzmocnieniem do jazdy na trudniejszych trasach
- I – narty specjalistyczne
Kije w stylu klasycznym i łyżwowym
Różnice zauważymy również w kijach. Ogólnie kije do narciarstwa biegowego będą znacznie dłuższe niż do nart zjazdowych. Dłuższymi kijami łatwiej się odpychać. W stylu klasycznym kije powinny sięgać ramion, w stylu łyżwowym nosa. Często stosuje się następujące wzory pomagające dobrać długość kijów. To odpowiednio 0,83 x wzrost dla techniki klasycznej i 0,89 x wzrost dla techniki łyżwowej.
Jak dobrać narty biegowe do wagi, wzrostu i umiejętności?
Ogólna zasada mówi, że narty klasyczne powinny być o 25-30cm dłuższe od narciarza. Jednak podczas gdy narty zjazdowe lub skiturowe dobiera się głównie do wzrostu użytkownika, w przypadku nart biegowych duże znaczenie ma także waga. To ona bowiem będzie odgrywała główną rolę przy odbiciu. Przy tym samym wzroście osoba lżejsza powinna wybrać narty krótsze, osoba cięższa narty nieco dłuższe. Każdy producent podaje tabele z sugerowanymi rozmiarami nart względem wzrostu i wagi.
Kiedyś powszechnie stosowano wzór pomagający dobrać długość nart biegowych do stylu klasycznego. To suma połowy wagi oraz wzrostu w centymetrach. Dla przykładu narciarz mierzący 180cm i ważący 70kg powinien dobrać narty o długości około 215cm. Dziś jednak narty dobiera się według tabel producenta. Dodatkowym kryterium są również umiejętności. Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z biegówkami warto wybrać nieco krótsze narty. Jeśli jesteś ekspertem z pewnością sięgniesz po nieco dłuższy model.
Twardość, camber, taliowanie – co to takiego?
Sama długość nart biegowych to nie wszystko. Narty biegowe, podobnie jak narty zjazdowe, nie są płaskie. Gdy położymy je na podłodze, zauważymy, że środkowa część nie będzie stykała się z podłożem. Ten kształt, przypominający profil łuku, to tzw. camber. Pod naciskiem narciarza środkowa część narty powinna również delikatnie dotknąć podłoża, zwiększając powierzchnię ślizgu. Jeśli jednak narta ugnie się zbyt mocno – poślizg będzie utrudniony. Jeśli zbyt mało – trudno będzie ją prowadzić.
To jak sztywne są narty, określa tzw. parametr flex. Im wyższy tym narty będą sztywniejsze, czyli w skrócie – trudniej będzie docisnąć środkową część. Narty dla bardziej zaawansowanych użytkowników będą miały bardziej wyraźny camber oraz większy flex. To sprawia, że będą bardziej dynamiczne. Jednak prowadzenie takich nart wymaga lepszych umiejętności technicznych i większej siły.
Twardość nart oznacza się symbolami:
- H – narty twarde
- M – narty średniej twardości
- S – narty miękkie
Kolejny czynnik, który należy wziąć pod uwagę to taliowanie nart. Taliowanie określa szerokość narty mierzoną w trzech miejscach – na dziobie (w najszerszym miejscu), pod stopą (w najwęższym miejscu) i na piętce (w najszerszym miejscu). Krawędzie nart biegowych nie są równoległe, choć ich taliowanie jest znacznie mniejsze niż nart zjazdowych czy skiturowych. Węższe narty będą szybsze ale mniej stabilne, co za tym idzie przeznaczone dla doświadczonych narciarzy. Szersze będą wolniejsze ale za to stabilniejsze i bardziej odpowiednie dla osób początkujących.
W trasę!
Ten krótki poradnik powinien rozjaśnić wątpliwości przy wyborze nart biegowych. Oczywiście pozostaje również dobór odpowiednich wiązań oraz butów ale to kwestie nieco łatwiejsze. Zatem jeśli mamy już narty, to pozostaje nam jedynie czekać na śnieg i ruszyć w trasę by szlifować umiejętności. Jak zacząć na biegówkach? Gdzie pojechać na biegówki? Tego dowiecie się z następnych artykułów.
