Prawidłowa konserwacja naszego sprzętu outdoorowego to poważna kwestia. Od jego niezawodności może zależeć nasze życie. Poza tym przedłużenie żywotności sprzętu to także sprawa ekologii - mniej wyrzucając, generujemy mniej śmieci. Podpowiadamy, jak właściwie zadbać o sprzęt, by służył nam jak najdłużej.

O tym, że należy właściwie czyścić lub prać sprzęt outdoorowy, wiemy wszyscy. Wielokrotnie w naszym poradniku pisaliśmy o praniu śpiworów, czyszczeniu odzieży membranowej, konserwacji butów specjalistycznych. Poruszyliśmy także ważną kwestię kontroli sprzętu wspinaczkowego. Są jednak jeszcze inne sposoby na przedłużenie żywotności naszego sprzętu outdoorowego. 

Sprzęt na baterie

Zawsze pamiętaj, by po powrocie z wyprawy wyjąć baterie i akumulatory ze sprzętu outdoorowego takiego jak czołówka, latarka, nadajnik GPS czy z innego urządzenia zasilanego bateriami. Pozostawienie ich w urządzeniu na długi czas może skutkować wyciekiem i nieodwracalnym uszkodzeniem. Nie zapomnij oznaczyć używanych już baterii, na przykład poprzez umieszczenie ich w odpowiednio podpisanym pojemniku. Przed odłożeniem akumulatora należy go naładować mniej więcej do 40%. Zwykłych baterii, np typu AA, nie da się naładować ponownie, gdyż ich ogniwa są ogniwami nieodwracalnymi. Dlatego bardzo wyraźnie oddzielaj „zwykłe” baterie od akumulatorowych. Tych drugich nigdy nie przechowuj w porcie ładowania. Powinny tam przebywać tylko wtedy, gdy są ładowane.

Jeśli używasz przenośnego agregatu prądotwórczego pamiętaj, że powinien on być przechowywany w pozycji pionowej, w suchym miejscu.

Monitorując parametry swojego organizmu w trakcie wysiłku, czyli używając pulsometru, np. w zegarku sportowym, pamiętaj, by po każdym użyciu przetrzeć pasek i czujniki wilgotną szmatką.

Śpiwory i puchówki

Jeśli w trakcie pobytu w skałach czy podczas wędrówki zauważysz dziurę w kurtce czy w śpiworze, zabezpiecz ją taśmą typu silvertape, by zapobiec dalszym uszkodzeniom. Po zakończonej wyprawie warto śpiwór solidnie przewietrzyć, a jeśli wietrzenie to za mało, należy go wyprać. Z naszego poradnika dowiesz się, jak prać śpiwór, zarówno syntetyczny, jak i puchowy. Ważny jest także sposób przechowywania śpiwora. Wypełnienie syntetyczne znacznie lepiej znosi intensywną kompresję, natomiast śpiwór naturalny puch powinien być składowany w obszernym worku. Jeśli będziesz go ściskać workiem kompresyjnym, delikatny puch ulegnie nieodwracalnemu uszkodzeniu.

W przypadku puchówek obowiązują te same reguły prania i konserwacji, co w przypadku śpiworów. Niektóre firmy produkujące sprzęt outdoorowy, jak na przykład Małachowski, oferują kompleksową konserwację puchu, z uzupełnieniem albo nawet wymianą wypełnienia włącznie.

Termosy i butelki

Podstawową czynnością, jaką należy wykonać po powrocie z treningu czy dłuższej wyprawy jest solidne przepłukanie pojemnika na napój i pozostawienie go do wyschnięcia. (Jeśli jeszcze nie wiesz, jaki pojemnik na napój najlepiej sprawdzi się w Twoje aktywności, przeczytaj nasz poradnik). Pół biedy, jeśli wlewasz do bidonu, softflaska czy camelbacka samą wodę. Jeśli jednak pijesz izotonik lub sok, koniecznie umyj pojemnik. Roztwór sody oczyszczonej można stosować zarówno w warunkach domowych, co polowych. Jeżeli na ściankach pojemnika pojawią się ciemne ślady pleśni, nigdy już nie zdołasz ich usunąć.

Termos należy koniecznie otworzyć i umyć tak samo, jak inne naczynia kuchenne. Jeśli piliśmy z niego herbatę lub kawę, wlewamy do środka roztwór sody oczyszczonej i pozostawiamy na dwie godziny. Większość termosów można myć w zmywarce, jednak nie umieszczaj w niej korka. Ten najlepiej jest myć w roztworze sody oczyszczonej albo wrzucić na chwilę do gorącej wody.

Namiot

Spośród całości sprzętu outdoorowego to namiot „obrywa” najbardziej. Podczas zwijania zwróć uwagę, czy w podłodze namiotu nie zostały drobne gałązki czy kamyczki, które mogą uszkodzić jego strukturę. Po powrocie z biwaku nie zapomnij porządnie wysuszyć namiotu oraz wytrzepać go z piachu, trawy, błota, a także… nieproszonych gości, jak pajęczaki. Jeśli wytrzepanie nie wystarcza, by usunąć nieczystości, wyczyść namiot ręcznie czystą wodą. Następnie rozstaw namiot do suszenia. Gdy już dobrze wyschnie, użyj specjalistycznego środka do impregnacji sprzętu outdoorowego. Najlepiej sprawdzi się preparat w spreju, który nanosimy z odległości 10 – 15 cm. Ponownie pozostaw namiot do pełnego wyschnięcia, nim go zwiniesz. Jeśli pogoda nie pozwala na przeprowadzenie tego procesu na zewnątrz, spróbuj rozstawić namiot w garażu albo nawet w dobrze wentylowanym pokoju – o ile się zmieści.

Thermarest

Thermarest, czyli mata samopompująca jest nieodzownym elementem sprzętu outdoorowego, jeśli planujemy spędzić choćby jedną noc na łonie natury. By służył nam dłużej, przestrzegajmy kilku prostych zasad. Po pierwsze, przenosimy thermarest w oryginalnym pokrowcu i z odkręconym zaworem. Nie kładziemy go bezpośrednio na podłożu, gdyż mógłby ulec uszkodzeniu na skutek kontaktu na przykład z ostrym kamieniem. Jeśli powietrze ucieka, szukamy dziurki i łatamy ją specjalną łatką. Uszkodzone miejsce spojenia (sklejenia) możemy przeprasować przez papier albo oddać do serwisu. Zanieczyszczenia usuwamy delikatną gąbką, zwilżoną wodą z mydłem. Przed odłożeniem materaca do przechowywania rozkładamy go i pozostawiamy do wyschnięcia. O ile mamy na to dość miejsca, warto przechowywać materac rozłożony.

Warto wiedzieć, że określenie thermarest wzięło się od irlandzkiej marki Therm a Rest. Zapewnia ona dożywotnią gwarancję na swoje produkty. Jeśli więc Twoja mata nie nadaje się już do załatania, można odesłać markowy produkt do darmowej naprawy lub wymiany.

Odzież outdoorowa

Sposób czyszczenia i pielęgnacji odzieży outdoorowej zależy od jej specyfikacji. Generalna zasada głosi, że do specjalistycznych produktów używamy specjalistycznych środków do czyszczenia.

• Bielizna termoaktywna: pierzemy ją po każdym użyciu. Warto to robić pomimo tego, iż nowoczesne tkaniny, jak wełna merino czy wysokiej jakości poliamid nie kumulują brzydkich zapachów. Pot i fragmenty złuszczonego naskórka wsiąkają w mikropory tkaniny, usłabiając jej oddychające właściwości
• odzież z membraną: podobnie jak w przypadku bielizny termoaktywnej, odzież membranową pierzemy po użyciu (szczegółowe informacje znajdziesz w naszym poradniku). Brud blokuje bowiem mikropory, odpowiedzialne za oddychalność tkaniny. Po praniu odświeżamy właściwości wodoodporne odzieży za pomocą specjalistycznych środków
• kurtki wodoodporne: obowiązują tu te same zasady, co w przypadku pozostałego sprzętu outdoorowego z membraną.

Buty trekkingowe

Buty trekkingowe to najważniejszy element naszego sprzętu outdoorowego. Mimo to zdarza się nam je trochę zaniedbać. Po całym dniu intensywnej wędrówki łatwo ulec pokusie rozstawienia naszych butów bezpośrednio pod piecem albo grzejnikiem. Jest to błąd. Wysuszona skóra będzie mieć tendencje do pękania, co zniweczy jej właściwości. Susz buty w temperaturze pokojowej, dobrze rozsznurowane, z wyjętą na zewnątrz wkładką i wywiniętym językiem. Jeśli zapach z wnętrza butów jest niezbyt, mówiąc delikatnie, zachęcający, włóż do nich zaparzone i wysuszone torebki herbaty, która wchłonie przykry zapach. W domu można użyć fachowych środków Wkładki należy regularnie prać ręcznie w wodzie z mydłem. Powinno się je także wymieniać, gdy są mocno zużyte, wytarte. Więcej na temat czyszczenia i impregnacji butów trekkingowych przeczytasz w naszym poradniku.

Buty wspinaczkowe

Emocjonalny stosunek do swoich butów wspinaczkowych nie jest wcale wśród wspinaczy zjawiskiem dziwnym. Wiemy przecież, jak trudno dobrać buty, które świetnie „staną” na mikrostopniach, a do tego będą (w miarę) wygodne. Kiedy już takie znajdziemy, nie chcemy się z nimi rozstawać. Jest kilka patentów na to, by przedłużyć żywotność naszych ulubionych butów wspinaczkowych:

• W skały nosimy ze sobą wycieraczkę albo mały ręcznik przeznaczony specjalnie do butów. Nie tylko po to, by wyczyścić buty przed ważną wstawką, ale także po to, by po wspinaniu usunąć z nich ślady mchu, piachu, pyłu czy magnezji. Przedłuży to żywotność gumy.
• Jak ognia unikamy chodzenia w rozpiętych lub rozsznurowanych butach z przydeptanymi piętami – to mocno deformuje but i nieodwracalnie osłabia jego strukturę. Dotyczy to szczególnie agresywnych, mocno wyprofilowanych butów asymetrycznych. Zaraz po zrobieniu drogi zmienić buty wspinaczkowe na klapki czy japonki, a jeśli ich nie mamy – na nasze buty podejściowe.
• Po każdym treningu lub dniu w skałach buty należy wywietrzyć i osuszyć. Można użyć wkładek odświeżających, które kupimy w drogerii czy sklepie obuwniczym.
• Pranie butów wspinaczkowych to delikatna kwestia. Dosłownie. Najlepiej prać je ręcznie, a wnętrze czyścić twardą szczotką. Po praniu dokładnie osuszamy buty w dobrze wentylowanym miejscu. Nie kładziemy ich ani w bezpośredniej bliskości grzejnika, ani na balkonie, gdzie mogą nasiąknąć wilgocią.
• W Polsce działa kilka firm, które zajmują się profesjonalnym podklejeniem butów. Jeśli guma w jakimś miejscu się odkleja lub mocno przeciera, warto wysłać buty do renowacji. Nie zwlekajmy z tym do momentu, aż przez but będzie prześwitywać skóra naszego palca – chociaż fachowcy potrafią dać nowe życie nawet mocno sfatygowanym butom.
• Dobrym rozwiązaniem jest posiadanie dwóch lub więcej par. Jedną „oszczędzamy” na nasze topowe przejścia, w drugiej wspinamy się po drogach rozgrzewkowych i na panelu. To nie tylko przedłuża ich żywotność, ale także pośrednio poprawia naszą technikę pracy nóg.

Lina wspinaczkowa

Doskonale wiemy, że od sprzętu wspinaczkowego może zależeć nasze życie. Dlatego co jakiś czas przeprowadzajmy jego kontrolę. Ponadto warto pamiętać o kilku zasadach:

• Zawsze używaj torby i płachty na linę. Dzięki temu ochronisz swój cenny sznurek przed piachem, wilgocią, promieniami słońca czy ostrymi krawędziami kamieni.
• Podczas używania liny przestrzegaj kilku istotnych zasad ( omawiamy je w naszym poradniku dbania o linę wspinaczkową)
• Na co zwracać uwagę, kupując linę? Przede wszystkim nigdy nie kupuj liny „z drugiej ręki”, bowiem nie znasz jej historii. Być może wyłapała lot o wysokim współczynniku odpadnięcia? Może była niewłaściwie przechowywana? Mogła mieć kontakt z chemikaliami czy choćby długo zalegać w wilgotnej piwnicy. W tej kwestii naprawdę nie warto ryzykować.
• nie depcz swojej liny. Wbijasz w nią wówczas drobinki piachu czy błota. Brudna lina, pracując w przyrządzie do asekuracji szybciej się przeciera i zużywa. Szczególnie uważaj, jeśli wspinasz się lodowo lub drytoolowo. Kontakt z ostrymi zębami raków czy ostrzem dziaby może poważnie uszkodzić bardzo ważny element sprzętu outdoorowego, jakim jest lina wspinaczkowa.
• choćbyśmy nie wiem jak się starali, każda lina ma określoną żywotność. Po jej upływie musimy kupić nową linę.

Pozostały sprzęt outdoorowy

• uprząż wspinaczkowa: można ją prać ręcznie w wodzie z mydłem. Warto to robić co jakiś czas, bo uprząż, szczególnie w części biodrowej, wchłania nasz pot. Poza tym zwracaj uwagę na jej najważniejszy element, czyli lonżę. Jeśli widzisz wyraźne przetarcia, wymień uprząż na nową. Warto ściągać uprząż, gdy jej noszenie nie jest konieczne, czyli gdy akurat nie wspinasz się lub nie asekurujesz. Nie rzucaj jej wówczas na ziemię, tylko odłóż na linę i przykryj płachtą. Niezależnie od stanu uprzęży, nie poleca się wspinać w niej dłużej niż osiem lat.

• Lonża do via ferraty: koniecznie wymień ją, jeśli wyłapała odpadnięcie, czyli gdy absorber taśmowy został rozerwany.
• Ekspresy wspinaczkowe: kładź je na płachtę, nigdy bezpośrednio na ziemię. Jeśli karabinki są przetarte, warto je wymienić. Podobnie, jeśli zamek nie działa prawidłowo: zacina się lub nie domyka. Należy także wymieniać taśmy ekspresów, szczególnie wtedy, gdy „zaliczyły” solidny lot.
• Kije trekkingowe: elementem, który zużywa się najszybciej, jest grot, czyli końcówka kija, mająca kontakt z podłożem. Wymień grot, gdy mocno się zetrze i przestaje pracować. Każdy grot można wymienić w profesjonalnym sklepie, a niekiedy także samemu, w warunkach domowych (jeśli groty są osadzone systemem zatrzaskowym).
• Raki: odpinamy je, gdy na pewno nie są nam potrzebne (na przykład przed wejściem do schroniska). Choć trudno w to uwierzyć, niektórym naprawdę zdarza się o tym zapomnieć. Po użyciu czyścimy raki z brudu, piasku itp. Ostrząc raki, zawsze przesuwamy ostrzałkę w jednym kierunku, nigdy w tę i z powrotem. Podobnie jest w przypadku ostrzy czekanów alpinistycznych, technicznych i lodowych.

Podsumowanie

Przedłużenie żywotności sprzętu outdoorowego to nie tylko dbałość o nasze kieszenie: (zaoszczędzone pieniądze można wydać na wyjazd w ukochane góry). To także sposób na ochronę środowiska. Niestety, życie żadnego elementu naszego wyposażenia nie trwa wiecznie. Jeśli już musimy coś wyrzucić, zwracajmy baczną uwagę na zalecenia producenta, dotyczące gospodarowania odpadem. Jest to szczególnie ważne w przypadku baterii, akumulatorów i sprzętu elektronicznego. Nigdy nie wrzucaj ich do pojemnika na śmieci niesegregowalne! Baterie oraz sprzęt elektroniczny zawierają w swoim składzie mnóstwo pierwiastków i związków chemicznych o działaniu toksycznym. Pamiętaj także, by podczas wędrówki, biwaku czy wypadu wspinaczkowego zbierać ze sobą wszystkie śmieci. Wyjątek stanowią śmieci organiczne, jak obierki czy resztki jedzenia – te wystarczy zakopać. Jeśli używasz sprzętu wysokiej jakości i właściwie o niego dbasz, będziesz korzystać z niego dłużej i bezpieczniej.