Zmiana kartki w kalendarzu oznacza też mały przełom, jeśli chodzi o naszą górską garderobę. Nadchodzą chłodniejsze miesiące, a to czas, gdy w odstawkę idą ubrania, które służyły nam podczas wakacyjnych upałów.
Wraz z kurczącym się dniem i spadającymi słupkami rtęci przybywa warstw, które na siebie nakładamy oraz akcesoriów, które – tak na wszelki wypadek – powinniśmy zapakować do plecaka. Jak się ubrać w góry jesienią? Tego dowiecie się z lektury niniejszego artykułu.
Jesień może mieć różne oblicza, a gdy jesteśmy w górach, potrafi wpadać w dosyć poważne skrajności. Zdarza się, że w ciągu zaledwie kilku dni klimat zmienia się z upalno-letniego na listopadowo-zimowy. Tak nagle, bez głośnych zapowiedzi i faz pośrednich. Na nizinach proces ten zwykle przebiega nieco wolniej.
Choć jesień potrafi być nieprzewidywalna, przed wyjściem w góry warto zerknąć na szczegółową prognozę pogody. Dopiero na tej podstawie dobrze jest podejmować decyzje czy i gdzie pójść no i co ze sobą zabrać. Bo niespodziewana ulewa lub śnieżyca, albo mocny mróz mogą nam skomplikować wycieczkę, a przynajmniej obniżyć nieco morale.
Od upałów, jakich nie powstydziłyby się śródziemnomorskie kurorty, przez ziąb i deszcz po przymrozki i atak białego puchu – jesienny wachlarz pogodowych “atrakcji” jest niezwykle szeroki. Co zrobić, by dobrze się na nie przygotować? Najlepiej skorzystać z metody klasycznej, nazywanej potocznie “na cebulkę”. Wybór kilku cieńszych, ale niezależnych warstw, zamiast jednej grubszej, pozwoli nam sprawnie reagować na wszelkie kaprysy aury. Cebulka w wersji “outdoorowej” najczęściej składa się z 3 części:
Zobaczmy, jakie kategorie odzieży outdoorowej najlepiej wywiążą się z zadań, stawianych poszczególnym warstwom.
Zgodnie z zasadą, że bliższa koszul(k)a ciału – nasz przegląd zaczniemy od bielizny. A tu wybór w dużym stopniu determinuje charakter miejsca, które odwiedzamy. Jak góry, to i aktywność. Wszak wędrówki, które zahaczają o przełęcze, granie i szczyty zawsze wiążą się z wysiłkiem większym, niż ten, jaki towarzyszy nam, gdy spacerujemy po miejskim parku. A skoro aktywność, to ciepło wytwarzane przez organizm, no i pot.
Za to, by pot został “odciągnięty” od ciała i przekazany dalej, odpowiedzialna jest pierwsza z warstw. Zadanie jest bardzo ważne, gdyż mokra odzież szybko traci właściwości izolacyjne. Od przemoczenia do przemarznięcia jest więc tylko jeden mały krok, a wychłodzenie organizmu w najlepszym wypadku może skończyć się nieplanowanym L4. Co najlepiej sprawdzi się w roli pierwszej warstwy?
Jak dotychczas nie wymyślono niczego lepszego od bielizny termoaktywnej (panie powinny więc przychylniej spojrzeć na bieliznę termoaktywną damską a panowie na bieliznę termoaktywną męską). Jakie są jej zalety? Przede wszystkim słynie ona z dobrej oddychalności i potrafi sprawnie odprowadzać na zewnątrz wilgoć (by było to możliwe, powinna ściślej przylegać do ciała).
Marki outdoorowe zwykle szyją ją z surowców należących do któreś z dwóch “rodzin”. Są to:
Wbrew globalnym trendom, mówiącym o tzw. powrocie do korzeni, w outdoorze doskonale spisują się materiały syntetyczne. Dzięki zdolnościom do sprawnego odprowadzania potu i szybkiego schnięcia, koszulki lub legginsy wykonane z poliestru czy mieszanki poliamidów, poliestrów i elastanu sprawdzą się w tej roli dużo lepiej, niż będąca jedną z “ikon” naturalności, ale chłonąca wodę, odzież z bawełny.
Naturalną konkurentką syntetyków jest wełna, szczególnie ta, pozyskiwana od nowozelandzkich owiec merino. Wyróżnia się ona dobrym odprowadzaniem wilgoci oraz znakomitymi zdolnościami termoregulacyjnymi.
Dzięki specyficznej konstrukcji włókien, runo nowozelandzkich owiec dostosowuje się do warunków klimatycznych. Inaczej mówiąc: izoluje nas od ciepła podczas upałów i grzeje, gdy słupki rtęci się obniżają. Ponadto jest miła w dotyku i ma właściwości antybakteryjne, czyli – mówiąc wprost –wykazuje się sporą skutecznością w neutralizowaniu brzydkich zapachów.
[Po więcej informacji na ten temat odsyłamy do artykułu “Wełna Merino – stworzona przez naturę w ekstremalnym środowisku”]
[W jednym ze wcześniejszych artykułów porównywaliśmy bawełnę, z syntetykami i wełną merino]
Ta część naszej “outdoorowej cebulki” odpowiada przede wszystkim za dwie rzeczy:
Jak dokładnie powinna wyglądać warstwa ocieplająca? To zależy od warunków atmosferycznych oraz charakteru naszej aktywności. Jeśli jesień pokazuje swe łaskawe oblicze, a my planujemy spędzić czas w ruchu, warstwa ocieplająca może zostać ograniczona do minimum. Jeśli chcemy przygotować się na napływ chłodniejszej masy powietrza, albo już po sezonie wpadliśmy na pomysł zorganizowania górskiego biwaku, powinniśmy zwrócić uwagę na opcje cieplejsze.
Co najlepiej sprawdzi się w roli drugiej warstwy? Przy aktywnościach outdoorowych najczęściej sięgamy po różnego rodzaju bluzy damskie bądź bluzy męskie. Gdy jednak nieco mocniej wgłębimy się w temat, okaże się, że opcji jest wiele. Pod pojęciem “bluza” może, bowiem, kryć się odzież ze strechu, z materiałów polarowych (fleece`ów) czy z wełny merino.
[O outdoorowych bluzach przeczytać można w jednym z naszych wcześniejszych artykułów]
[Polecamy też artykuł, w którym porównaliśmy odzież polarową i stretchową]
Osoby, które mocniej marzną lub wybierają się do miejsc, gdzie jest zimniej, mogą postawić na tzw. swetry puchowe.
Znajduje się ona na “pierwszej linii” i jest odpowiedzialna za ochronę przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych. Od warstwy zewnętrznej wymaga się wodoodporności i wiatroszczelności, a przy tym dobrej oddychalności. Tę część outdoorowej garderoby tworzą:
W przypadku kurtki na jesień powinniśmy zwrócić większą uwagę na wiatro- i wodoodporność. Fani gór zwykle przyjmują jedną z dwóch strategii:
Ciepłe promienie słońca, a może… porywisty wiatr i deszcz lub śnieżyca? Skoro nie mamy pewności czym tym razem przywitają nas góry, dobrze jest gdy postawimy na rozwiązania uniwersalne, które nie spowodują zbytniego dyskomfortu, gdy trafimy na ostatnie podrygi lata, ale będą też służyły odpowiednim wsparciem, jeśli wcześniej postraszy nas zima.
Spodnie trekkingowe z przewiewnego materiału same w sobie mogą być zbyt lekkie na przejściowe pory roku. Jeśli już się na nie zdecydujemy, warto wybrać opcję z długimi nogawkami lub wersję uniwersalną (zwaną 2 w 1). Dobrze jest też pomyśleć o jakimś dociepleniu (np. legginsach lub kalesonach), do wykorzystania na wypadek większych spadków temperatury.
Przy chłodnej, ale w miarę stabilnej pogodzie, lepiej spiszą się spodnie softshellowe damskie lub spodnie softshellowe męskie, które ochronią nas od zimnego wiatru, a jednocześnie zapewniają znakomitą oddychalność.
[O tej kategorii produktów pisaliśmy już w artykule “Spodnie softshellowe – jakie wybrać?”]
Osoby, które chcą uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji wędrowania gdy leje, mogą rozważyć zakup damskich lub męskich spodni przeciwdeszczowych (najlepiej z dobrym laminatem). Spodnie takie nie są jednak uniwersalne. Będą wybawieniem przy niekorzystnych warunkach, ale gorsza oddychalność powoduje, że przy wyższych temperaturach nie zapewnią odpowiedniego komfortu.
Oczywiście membrana membranie nierówna i w tej kategorii znajdziemy zarówno wersje lżejsze i bardziej oddychające (na przykład bazujące na laminacie 2,5 L), jak i modele bardziej “pancerne”, które z powodzeniem mogą być używane też w zimie.
[Spodniom membranowym poświęciliśmy osobny artykuł]
Właściwie “skonfigurowane” warstw cebulki to jedno. Nasz komfort termiczny zależy również od tego, jak zadbamy o stopy, dłonie i głowę. Przygotowując się do jesiennego wyjścia w góry, należy także pamiętać o kilku innych kwestiach.
O ile latem kusi nas by szukać modeli lżejszych, zapewniających lepszą cyrkulację powietrza, jesień to czas, gdy dobrze powrócić do sprawdzonej klasyki: czyli butów wysokich o podwyższonej wodoodporności (najlepiej wersji z membraną) oraz z bieżnikiem zapewniającym przyczepność przy nieco mniej stabilnym podłożu (np. na błocie i liściach).
[Osobom zastanawiającym się, jak wybrać buty górskie, polecamy nasz poradnik]
Zakup dobrych butów trekkingowych na nic się nie zda, jeśli mają one współpracować ze skarpetkami nieprzystosowanymi do górskich aktywności. Najlepszą opinią wśród bywalców wyżej położonych szlaków cieszą się skarpety z wełny merino, która – o czym już była mowa – zapewnia wyjątkowo wysoki komfort termiczny.
[Więcej informacji na ten temat znajdziecie w artykule Łukasza Supergana: “Jakie skarpety w góry“]
Jesienią warto pamiętać o zabraniu ze sobą dodatkowego wsparcia w postaci stuptutów (producenci czasami oferują oddzielnie męskie stuptuty i damskie stuptuty), które ochronią nasze buty przed wlewaniem się wody od góry, ale też pomogą nogawkom spodni dłużej zachować suchość (nawet jeśli trasa wiedzie przez mokre chaszcze).
[O stuptutach pisaliśmy już we wcześniejszym artykule]
Ponoć najwięcej ciepła tracimy przez głowę, co może mieć nieprzyjemne konsekwencje, gdy źle przygotujemy się do górskiej wycieczki. Przy jesiennym załamaniu pogody czapka, która latem chroniła nas przed promieniami słońca, może nie sprostać zadaniu. Oprócz bejsbolówki lub Buffa (którego można wykorzystać na kilkanaście sposobów), dobrze więc zabrać ze sobą też czapkę dedykowaną chłodniejszym porom roku.
To, że zmieniła się pora roku, łatwo jest odczuć na własnej skórze, bo nawet, jeśli jesień mieni się ciepłymi barwami, lodowaty wiatr potrafi nieźle dać się we znaki naszym dłoniom. Żeby zabiegi polegające na chuchaniu i dmuchaniu na zmrożone palce nie przysłoniły radości ze zdobywania kolejnych szczytów, lepiej nie zapominać o rękawiczkach. Wersje dedykowane przejściowym porom roku nie ważą zbyt wiele, a mogą zdecydowanie poprawić komfort wędrowania.
