09.02.2018

Korona Gór Polski: Ślęża

Liczby i statystyki zdecydowanie nie są po jej stronie, a już na pewno nie dodają jej sportowego respektu. Patrząc logicznie – wysokością wcale nie grzeszy. Ma w sobie jednak coś więcej  – wrażenie, które robi swoją wybitnością ponad śląskimi nizinami. Przedstawiamy kolejny ze szczytów wchodzących w skład Korony Gór Polskich – Ślężę.

                       

Na początek parę geograficznych faktów: Ślęża (718 m n.p.m.) jest najwyższą górą całego Masywu Ślęży, a jednocześnie całego Przedgórza Sudeckiego. Należy oczywiście do Korony Gór Polskich.

Sam Masyw Ślęży jest najbardziej wysuniętym fragmentem Przedgórza Sudeckiego. Poza Ślężą, składają się na niego także: Wieżyca (Góra Kościuszki) – 415 m n.p.m., Gozdnica (318 m n.p.m.) i Stolna, położona na południu Radunia (573 m n.p.m.) oraz Wzgórza Oleszeńskie i Kiełczyńskie. Po północnej stronie masywu znajduje się Równina Kącka, będąca także częścią Równiny Wrocławskiej. Południowa strona masywu to Obniżenie Podsudeckie, wschód i południowy wschód to Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie, a od zachodu Równina Świdnicka.

Korona Gór Polski: Ślęża

Ślęża, mimo niewielkiej wysokości bezwzględnej, ma imponujący wygląd ze względu na znaczną wysokość względną (fot. Radosław Sosnowski)

Masyw Ślęży to także najbliżej położony od Wrocławia masyw górski, dlatego często odwiedzany jest przez wrocławian w ramach sobotnio-niedzielnego wypoczynku.

Ślęża – co znajdziemy na wierzchołku?

Podobnie jak karkonoską Śnieżkę, również i Ślężę podejrzewano o wulkaniczne pochodzenie. Jej wyspowy charakter, kształt oraz to, że  góruje nad rozległym terenem równinnym (różnica wysokości wynosi około 500 metrów) sprawiały, że błędnie uważana była za wygasły stożek wulkaniczny. W rzeczywistości powstała tak jak reszta masywu – w wyniku nasunięcia się fragmentu skorupy oceanicznej na płytę kontynentalną.

Wierzchołek góry to rozległa polana, a sam szczyt Ślęży nie jest zbyt dobrze oznaczony. Za najwyższy punkt należy przyjąć okolicę najbliższą kościółkowi znajdującemu się na górze (został wybudowany na wybitnej względem otoczenia kopule). Co ciekawe, wspomniany kościółek powstał na miejscu dawnego zamku książęcego. 

Ślęża zimą

Kościół na Ślęży. (fot. Pixabay)

Na Ślęży nie ma niestety możliwości przenocowania. Jest co prawda Dom Turysty PTTK, ale nie dysponuje bazą noclegową (stan na 30. 01. 2018). Jest za to wieża widokowa, z której przy dobrej pogodzie widać Wrocław, Karkonosze, Góry Sowie, a nawet masyw Śnieżnika i Góry Opawskie. Z daleka Ślężę można rozpoznać dzięki telekomunikacyjnej stacji przekaźnikowej, która znajduje się na wierzchołku.

Ślęża – skąd wzięła się nazwa?

Trudno jest dociec, skąd tak naprawdę pochodzi nazwa szczytu. Niestety, wiele z hipotez bardziej niż językowe analizy, przypomina raczej zabawy etymologów ludowych. Wydaje się zatem, że ze szczytu góry, w dwie różne strony, rozchodzą się nie tylko drogi z niego sprowadzające, ale też i genezy nazwy góry. Pierwsza teoria kieruję się w stronę germańską i zakłada właśnie takie korzenie ślęży (ma wywodzić się od plemienia Silingów), druga natomiast wierzy w te słowiańskie i według niej Ślęża pochodzić ma od słowa ślęga, czyli mokrej pogody.

Schronisko na Ślęży

Dom turysty na szczycie Ślęży (fot. Teresa Podgórska)

Zarówno germańska i słowiańska teoria, jak i pozostałe hipotezy, mają wiele słabych punktów i niewiadomych. Dużo jest także niedopowiedzeń. Jedną z bardziej rzetelnych informacji jest ta, że od nazwy góry można wykazać związek z etnonimami Ślężan a później Śląska.

Ślęża – którędy na szczyt?

Przez Masyw Ślęży biegną liczne, jak na tak mały region, szlaki. Na szczyt wędrować można wieloma trasami:

  • szlakiem czerwonym (od wschodu, z okolic Olesznej),
  • szlakiem niebieskim (wiodącym przez Wzgórza Oleszeńskie),
  • szlakiem żółtym i czerwonym (poza wymienionym wyżej wariantem, prowadzą też
    z przeciwnego kierunku, od strony Sobótki położonej u podnóża Ślęży),
  • szlakiem niebieskim, który także ma swój przeciwstawny bieg (od strony północnej).

Na Ślężę można też bez większego problemu wyjechać na rowerze.

szlak na Ślężę

Charakterystyczne kamienie na zboczach Ślęży – szlak niebieski (fot. Teresa Podgórska)

Szlak czerwony: Sobótka, stacja PKP – Ślęża
1 h 30 min

To bardzo łagodne wejście na szczyt Ślęży. Daje możliwość do poznania miejscowości i jej zabytków. Stromych podejść i trudności na trasie nie ma zbyt wiele. Wybierając się na górę tą trasą, zobaczyć można źródło św. Jakuba, pogańskie rzeźby kamienne czy Husyckie Skałki. Czerwony szlak z Sobótki określany jest mianem Drogi Ślężan.

Szlak czerwony: Łagiewniki – Ślęża
4 h 30 min

To trasa naprawdę widokowa – podejście na szczyt prowadzi przez Wzgórza Oleszeńskie. Droga bardzo długo biegnie wśród pól, a potem nieopodal Ośrodka Wypoczynku Świątecznego w Sulistrowicach. Stamtąd już stromą ścieżką przez las, aż na szczyt Ślęży.

Szlak żółty: Sobótka (przez schronisko ,,Pod Wieżycą”) – Ślęża
1 h 30 min

To chyba najbardziej popularne wejście na szczyt. Szlak prowadzi z przełęczy Pod Wieżycą i wiedzie także przez szczyt góry. Na Przełęczy Dębowej szlak żółty łączy się ze szlakiem czerwonym.

żółty szlak na Ślężę

W drodze na szczyt szlakiem żółtym (fot. Teresa Podgórska)

Szlak niebieski: Sobótka (ze stacji PKP Sobótka Zachodnia) – Ślęża
1 h 45 min

Trasa biegnie ul. Zamkową do góry, obok mija zespół pałacowo-klasztorny. Dalej droga wiedzie cały już czas pod górę, stromą ścieżką przez las.

Szlak niebieski: Jordanów Śląski – Ślęża, (przez Winną Górę, Przełęcz Słupicką, Przełęcz Tąpadła)
5 h

To jeden z ładniejszych szlaków na zboczach Ślęży. Przechodzi przez skalne grupy Olbrzymków i  skałkowo-leśny rezerwat. Sporo na tej trasie zabytków i stanowisk przyrodniczych. Jeszcze do niedawna niebieski szlak przecinał szczyt, sąsiadującej ze Ślężą, Raduni. Jednak wierzchołek ten został w roku 2014 “zamknięty” dla turystów, co argumentowano koniecznością ochrony przyrody. Skorygowana trasa omija dziś kulminację, a do Przełęczy Tąpadła wspina się zboczem. 

Góry w okolicach Wrocławia

Wędrówka szlakiem niebieskim to jedna z ciekawszych opcji zdobycia Ślęży (fot. Teresa Podgórska)

Co warto zobaczyć w okolicy Ślęży

Wyjście na Ślężę nie należy do wielkich sportowych wyczynów. Skoro już jesteśmy w Sobótce, może warto wziąć pod uwagę inne – równie atrakcyjne trasy? Opcji jest kilka.

Szlak zielony: Strzelce Świdnickie – Gilów

Szlak prowadzi ze Strzelec Świdnickich przez Białą, rezerwat Skalna aż do przełęczy Tąpadła. Potem u stóp Raduni, w pobliżu rezerwatu Łąka Sulistrowicka, przez Przełęcz Słupicką i aż do Słupic. Dalej już polami do rekreacyjnej Sieniawki u stóp Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich. Szlak jest bardzo sielski i chyba najspokojniejszy w masywie. W Strzelcach warto także zatrzymać się na moment i zobaczyć średniowieczne polichromie. Zmęczeni całodzienną wędrówką mogą wskoczyć do kąpieliska w Sieniawce. Widoki na Ślężę od strony zachodniej to chyba najpiękniejsze oblicze tej góry.

Szlak czarny: wokół Ślęży

Bardzo spokojny szlak prowadzący praktycznie cały czas przez las. Nadaje się do spacerów dla wszystkich, jest więc dobrą propozycją na niedzielne, rodzinne, wypady za miasto. Wycieczkę można przerwać w połowie trasy, na przełęczy Tąpadła.

Szlak archeologiczny: Sobótka (PKS) – Będkowice (rezerwat archeologiczny) – Sobótka Zachodnia (PKP)

Spacer tą trasą to tak naprawdę wycieczka przez Ślężę. Pozwala poznać historię miasta i masywu.

Zabytki Sobótki

Zamek w Sobótce (fot. Radosław Sosnowski)

Szlak archeologiczny: Sobótka (PKS) – Będkowice (rezerwat archeologiczny)

Szlak wyznakowany przez działaczy Oddziału Wrocławskiego PTTK. Jest to wygodna spacerowa trasa, biegnąca podnóżem Stolnej, aż do niezwykłych, częściowo zrekonstruowanych stanowisk archeologicznych (cmentarzysko kurhanowe, grodzisko).

Tak między nami: czasem warto zejść z wytyczonych tras turystycznych na nieoznakowane, przedwojenne szlaki. Można zobaczyć ciekawe formacje skalne (Skały Władysława), skalne groty (Pieczara Władysława, Koliba, Walońska Grota), czy mniej znane źródełka Ślężańskie (Źródło Jana i Źródło Beyera).

Najmniejsze pasmo górskie w Polsce

Widok na Ślężę z Jańskiej Góry (fot. Radosław Sosnowski)

Ślęża – Polski Olimp, czyli kilka słów o historii

Teren Ślężańskiego Parku Krajobrazowego stanowił w dawnych wiekach miejsce bardzo silnej ekspansji osadniczej. Zjawisko to dotyczyło w szczególności Masywu Ślęży z Radunią i Wieżycą. Zderzenie kultu pogańskiego i kultu chrześcijańskiego, formowanie się pierwszych osad i ich funkcjonowanie na tamtych terenach wciąż stanowią przedmiot badań historyków i archeologów.

Ale skoro już jesteśmy przy duchowości naszych praprzodków, warto wspomnieć, że Ślęża stanowiła centrum kultu solarnego związanego m.in. z osadnictwem celtyckim. W jej szczytowych partiach odnaleziono fragmenty kamiennych wałów i tajemnicze posągi z symbolem ukośnego krzyża (charakterystyczny symbol kultu bóstw słonecznych). Są tam także kamienne rzeźby – kultowe posągi (Grzyb, Mnich, Niedźwiedź, Panna z rybą) z okresu kultury łużyckiej.

Rzeźby na Ślęży

Starożytne wały kultowe są pozostałością po pogańskich praktykach, które miały miejsce na Ślęży (fot. Radosław Sosnowski)

Monumentalny charakter Ślęży spowodował, że mieszkające w pobliżu plemiona słowiańskie były przekonane, że jest ona siedzibą wielu bóstw. Świadczą o tym zarówno zachowane kamienne wały kultowe jak i wspomniane rzeźby czy figury kamienne. Z czasem w regionie Masywu Ślęży dominować zaczęło chrześcijaństwo, a na szczycie góry wybudowano kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny.  

Tym, dla których Ślęża nie jest wystarczająca do zaspokojenia historycznej ciekawości, warto polecić wycieczkę do położonych w okolicy Będkowic. Znajduje się tam rezerwat archeologiczny z pozostałościami po działalności Słowian na tych terenach.

Skansen Będkowice

Chaty w rezerwacie archeologicznym w Będkowicach (fot. Radosław Sosnowski)

Wycieczka na Ślężę, czyli Slow life w praktyce

Cały masyw Ślęży porastają lasy świerkowe. Dużo jest także drzew liściastych. Specyficzny mikroklimat i charakterystyczne podłoże powodują występowanie tu wielu rzadkich okazów flory i fauny. Licznie pojawiają się także suchorośla. Jeżeli chodzi o zwierzęta, to żyją tu sarny, lisy, dziki i jelenie oraz kuny leśne i tchórze, wiewiórki i popielice. W 1988 roku, w wyniku połączenia rezerwatów, które zostały założone tutaj już po II Wojnie Światowej, powstał Ślężański Park Krajobrazowy. Przyroda na Ślęży chroniona jest rezerwatem „Góra Ślęża”, znajdującym się w obrębie właśnie Ślężańskiego Parku Narodowego.

Wzgórza Kiełczyńskie

Może najwyższa pora pozwolić sobie na pięć minut przerwy i poleniuchować trochę w Ślężańskich okolicach? Na zdjęciu wiatrak w Gogołowie (fot. Radosław Sosnowski)

Coraz więcej mówimy na temat korzyści, jakie w naszym zabieganym życiu daje możliwość obcowania z naturą. Może warto czasami odpuścić – nawet w kolekcjonowaniu kolejnych szczytów – i pozwolić sobie na „górskie lenistwo”? Wyprawa na Ślężę wcale nie jest sportowym wyczynem ponad miarę, może być jednak okazją na relaksujący weekend w towarzystwie ciszy, spokoju i leśnych Ślężańskich plenerów. Jest też doskonałym celem na wycieczkę z dzieckiem, któremu marzy się w przyszłości kolekcjonowanie szczytów do Korony Gór Polski.

                 

Udostępnij

Strona wykorzystuje pliki cookies w celach wyłącznie statystycznych. Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były instalowane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki. Korzystanie z witryny oznacza zgodę na wykorzystanie plików cookies. Dowiedz się więcej.