Sprawdzone modele, a obok nich świeże nowości. Większość kusi ciekawym designem i dumnie brzmiącymi nazwami zastosowanych systemów. Wybór butów wspinaczkowych już sam w sobie jest trudny, a szeroka oferta, jaką przygotowali dla nas producenci z pewnością nie ułatwia zadania. No ale czasami trzeba się zmierzyć i z takim problemem.
Jak się odnaleźć w “gąszczu” propozycji i “plątaninie” nazw? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na pytania: na co szczególnie zwracać uwagę stojąc przed podobnym dylematem i jakie buty wspinaczkowe wybrać, by decyzja była trafiona? W dalszej części:
Wybór butów wspinaczkowych to niełatwe zadanie. (fot. Piotr Deska)
Idealnie byłoby mieć do dyspozycji kilkanaście par oraz możliwość wypróbowania każdej w scenerii, podobnej do tej, w jakiej mają być używane. Tak komfortowe warunki to jednak rzadkość. Co prawda marki produkujące szpej organizują testy obuwia wspinaczkowego (np. Ocun Testing Tour), podczas których można przymierzać, sprawdzać i porównywać możliwości obuwia, ale tego typu imprezy nie odbywają się codziennie. Jeśli jest taka okazja – warto z niej skorzystać, jednak gdy najbliższy test dopiero za kilka miesięcy, szkoda spisywać na straty połowę sezonu. Należy więc działać! By wybór butów wspinaczkowych przebiegł sprawnie, dobrze będzie na zakupy udać się z bagażem podstawowych informacji.
Zacznijmy od tego, co widoczne jest gołym okiem i co wychwyci nawet laik. Mowa o systemie, odpowiadającym za mocowanie buta na stopie. I nie jest to rzecz błaha. Wybór konkretnego patentu, nie tylko wpływa na szybkość i komfort zakładania obuwia, ale też przekłada się na poziom stabilności stopy i w pewnym stopniu determinuje też technikę. Na rynku spotkać można obuwie wspinaczkowe bazujące na kilku systemach.
Wczytuję galerię
Jakie buty wspinaczkowe wybrać, gdy nie lubi się tracić czasu na skomplikowane zakładanie? Dobrym pomysłem będą popularne slippery (baletki). W przypadku obuwia wciąganego praktycznie wystarczy jeden ruch i po sprawie (przykład: La Sportiva Cobra).
Tego typu rozwiązanie również skierowane jest do osób ceniących wygodę. Mocne rzepy pozwalają szybko i sprawnie zakładać oraz ściągać buty, dlatego często polecane są początkującym wspinaczom (chociaż w tej kategorii znajdziemy również obuwie dla zaawansowanych).
Standardem jest mocowanie w oparciu o 2 rzepy (przykład: Ocun Strike QC). Niektórzy producenci oferują również modele z jednym, ale mocnym rzepem, których atutem jest to, że szybciej się je zakłada (przykład: Ocun Oxi, czy opisywane jako “hybryda”, bo łącząca zalety butów wciąganych oraz butów na rzepy – Ocun Crest QC). Na drugim biegunie znajdują się modele uzbrojone w 3 rzepy – takie jak La Sportiva Miura VS (buty te oferują bardzo wysoką precyzję, są więc wybierane przez doświadczonych wspinaczy, szykujących się na trudne drogi).
Znane od dawna sznurówki dają gwarancję, że but najlepiej jak to jest możliwe dopasuje się do stopy. Z tego rozwiązania korzystają zarówno doświadczeni łojanci, dla których obuwie o zwiększonej precyzji może być przepustką do lepszych wyników, jak posiadacze stóp o mniej typowych kształtach. Niestety, zakładanie takich butów wymaga też większej cierpliwości. Przykład butów wiązanych: Ocun Diamond.
To system bardzo podobny do klasycznego wiązania. Wprowadzono w nim jednak pewną modyfikację, która ma umożliwić szybsze zakładanie obuwia. Dzięki specjalnie zaprojektowanym szlufkom wystarczy jedno pociągnięcie sznurówki, by but dobrze dopasował się do kształtu stopy. Takie rozwiązanie znajdziemy m.in. w modelu Ocun Rebel LU.
Jakie buty wspinaczkowe? Wersje wiązane można lepiej dopasować do stopy. Na zdjęciu model Ocun Oxi LU. (fot. Piotr Deska)
Zakładanie butów nie należy do ulubionych czynności wspinaczy, dlatego projektanci obuwia wdrażają pewne patenty, dzięki którym powinno być to łatwiejsze – takie jak specjalne pętelki w tylnej części, umożliwiające odpowiednie naciągnięcie pięty.
Buty wspinaczkowe mogą się także różnić między sobą stopniem asymetrii. Oznacza to, że na sklepowych półkach znajdziemy obuwie o profilach, które w mniejszym lub większym stopniu odpowiadają anatomicznej budowie stopy. Jakie buty wspinaczkowe wybrać?
Obuwie o małej asymetrii swoim kształtem bardziej przypomina to, które nosimy na co dzień. Zwykle takie buty są też wygodniejsze, więc bywają polecane osobom, które dopiero zaczynają się wspinać.
Modele o dużej asymetrii będą nienaturalnie “wygięte”, a przez to mogą być mniej wygodne (chociaż tak naprawdę to kwestia przyzwyczajenia). Tego typu buty przeznaczone są dla doświadczonych wspinaczy, którzy wybierają trudniejsze drogi.
Ocun Diamond, czyli przykład butów o dużej asymetrii. (fot. Piotr Deska)
Niektórzy próbują uporządkować ten temat, biorąc pod uwagę stopień asymetrii i dzieląc obuwie wspinaczkowe na kilka mniejszych podkategorii.
Znajdą się tutaj modele najprostsze o większej sztywności, zapewniające najwyższą wygodę. Nie wymagają od wspinacza wyrobionej stopy, ale też nie zapewnią zbyt wysokiej precyzji. Zazwyczaj wybierają je osoby początkujące, chociaż znajdują też zwolenników wśród łojantów średniozaawansowanych, szczególnie wtedy, gdy do pokonania są drogi łatwe, ale długie (a co za tym idzie – bardziej “męczące” stopy).
Wyposażone są w dosyć sztywną podeszwę, co ułatwia stawianie stóp na małych stopniach osobom, które nie mają w tym jeszcze bardzo dużej wprawy. Dobrze radzą sobie na krawądkach, gorzej tam, gdzie najbardziej liczy się tarcie. Wybierają je zarówno wspinacze zaawansowani, jak i średniozaawansowani.
Zapewniają wyważony kompromis, gdyż dobrze radzą sobie tam, gdzie wymagane jest zwiększone tarcie, jak i na drogach z krawędziami oraz dziurkami. O takie modele pytają głównie wspinacze o średnim i wysokim stopniu zaawansowania.
Na jakie buty wspinaczkowe często decydują się zawodowcy? Oczywiście na buty o dużej asymetrii! Zostały one wyprofilowane w nienaturalny sposób i wymuszają na stopach ułożenie się w pewnego rodzaju łuk z dużym palcem ustawionym do środka. Zwykle są mniej wygodne, ale to obuwie dla wspinaczy szukających maksymalnej precyzji i stale szlifujących swoje osiągi, dla których progres jest dużo ważniejszy niż komfort. Uchodzą za skuteczną broń w walce z grawitacją – pod warunkiem, że umie się z nich korzystać, a to przychodzi wraz z czasem oraz kolejnymi metrami pokonanych przewyższeń. Pewnych rzeczy nie da się przeskoczyć. Mówiąc wprost: profesjonalne buty wspinaczkowe o dużej asymetrii nie zniwelują, niestety, braków w treningu.
Charakterystyczny żółty znaczek oznacza, że but wyposażony został w podeszwę Vibram®. Na zdjęciu model La Sportiva Solution. (fot. La Sportiva)
Buty wspinaczkowe powinny zapewniać dobrą przyczepność, dlatego duże znaczenie ma mieszanka gum, z jakiej wykonana jest podeszwa. Niestety, nie można mieć wszystkiego na raz, dlatego zazwyczaj wybierając konkretne rozwiązanie musimy zdecydować, czy stawiamy na świetne tarcie, czy wybieramy zwiększoną trwałość (te cechy nie idą ze sobą w parze). Mieszanki twarde – o podwyższonej odporności na ścieranie – polecane są zwykle osobom mniej doświadczonym, bo podczas nauki wspinaczki, gdy nasze ruchy nie zawsze są dobrze przemyślane, buty zużywają się szybciej. Ze względu na większą wygodę wybierane są także na dłuższe drogi. Gumy miękkie – o wyższym współczynniku tarcia – zazwyczaj wykorzystywane są w modelach dedykowanych tym bardziej wytrawnym łojantom, na drogi, gdzie liczy się dobre czucie stopni.
Gumowa podeszwa to bardzo ważny element buta wspinaczkowego, któremu producenci poświęcają sporo uwagi. Niektóre marki korzystają tu z doświadczeń firm specjalizujących się w produkcji podeszew – takich, jak Vibram®. Gumy dedykowane wspinaczkowemu obuwiu kryją się dziś pod różnymi nazwami. Wspomniany już Vibram® zdobył uznanie branży dzięki podeszwom Vibram® XS Grip (które uważane są za dosyć uniwersalne, a znaleźć je możemy m.in w butach Ocun Ozone Plus). Później przyszedł czas na Vibram® XS Grip 2 – podeszwy bazujące na udoskonalonej i bardziej precyzyjnej wersji legendarnej gumy (znajdziemy je m.in. w butach wspinaczkowych La Sportiva Solution), czy na zaawansowane podeszwy Vibram® XS Edge, które zapewniają doskonałe czucie nawet na małych krawędziach oraz są odporne na deformację (znajdziemy je np. w butach La Sportiva Katana).
Powszechną praktyką jest też rozwijanie przez marki produkujące obuwie wspinaczkowe własnych laboratoriów i tworzenie rodzimych patentów. Na przykład w niektórych modelach butów La Sportiva wykorzystuje się gumę FriXion RS, a w obuwiu Ocun zastosowanie znajduje niezwykle przyczepna guma Grippin`S.
Jakie buty wspinaczkowe wybrać? Może postawić na model z gumą CAT Rubber, stworzoną przez specjalistów z Ocun. (fot. Piotr Deska)
Chociaż wymienione gumy od lat cieszą się dobrą opinią, producenci nie ustają w poszukiwaniu jeszcze nowszych pomysłów na przechytrzenie grawitacji. Dowodem na to może być najnowsze “dziecko” specjalistów z Ocun, czyli guma CAT Rubber (skrót od: Climbing Adhesion Technology). Nowinka z Czech obecnie dostępna jest w dwóch wersjach, które spełnią oczekiwania różnych grup wspinaczy.
Jakie buty wspinaczkowe wybrać? Może postawić na La Sportiva GeckoGym, czyli jeden z modeli, które można… prać? (fot. La Sportiva)
Podczas wyczerpującego treningu można się nieźle spocić. Gdy dodamy do tego specyficzny charakter butów wspinaczkowych, które nosimy na bosą stopę, nietrudno domyślić się mało przyjemnych konsekwencji. Mocno eksploatowane buty wspinaczkowe nie będą raczej pachnieć fiołkami. Wspinaczom o bardziej wrażliwym węchu (oraz takim, którzy dzielą mieszkanie z mniej tolerancyjnymi osobami), podpowiadamy, że na rynku znaleźć można buty wspinaczkowe przystosowane do prania w pralce. Takie modele oferuje na przykład włoska marka La Sportiva. Jak to możliwe, że obuwiu z rodzin: La Sportiva GeckoGym, czy La Sportiva OxyGym nie szkodzi wizyta w mało delikatnym bębnie pralki? Sekret tkwi we właściwościach syntetycznego materiału Wash-Tex, z którego wykonane są ich cholewki.
System mocowania, stopień asymetryczności, czy rodzaj gumy… te czynniki decydują o tym, które buty ściągniemy z półki lub włożymy do koszyka w sklepie internetowym. Jeśli już któryś model mocniej przykuł naszą uwagę, pora skonfrontować go z wielkością i kształtem stopy.
Mierzenie butów wspinaczkowych to jednak proces, który rządzi się swoimi prawami. Doświadczenia z obuwiem wykorzystywanym do innych aktywności będą tutaj mało przydatne. Co więcej – innymi kryteriami kierować się będą osoby znajdujące się na różnym etapie przygody ze wspinaczką. Dopasowywanie rozmiaru buta wspinaczkowego do stopy jest tematem dosyć skomplikowanym, więc nie bez przyczyny poświęciliśmy mu osobny artykuł, w którym znalazły się porady i wskazówki ułatwiające podjęcie optymalnej decyzji.
Buty wspinaczkowe muszą być dobrze dopasowane także do specyfiki naszej aktywności. Temu zagadnieniu poświęciliśmy więcej uwagi w kolejnym z naszych poradników.
Popularne buty wspinaczkowe dla średniozaawansowanych:
Popularne buty wspinaczkowe dla zaawansowanych:
Od właściwego dopasowania butów wspinaczkowych wiele zależy. (fot. Piotr Deska)
