Wyjazd na narty to często drogie karnety i długie kolejki do wyciągu oraz poruszanie się po rozjeżdżonym stoku. Nic dziwnego, że taki rodzaj białego szaleństwa nie każdemu pasuje. Zimowi indywidualiści coraz częściej ze zjazdówek przesiadają się więc na skitury.
Liczne ślady nart, przecinające górskie ścieżki to dowód na wzrost popularności skitouringu. Pierwszym narciarzom, żyjącym w zamierzchłych czasach, bliżej było właśnie do dzisiejszych fanów jazdy poza trasą, niż do miłośników ubitych ratrakiem stoków. Ta szczególna forma narciarstwa wymaga dedykowanego sprzętu. Jego kompletowanie to temat na większy cykl. Z niniejszego artykułu dowiesz się jak wybrać buty na skitury.
Skitouring, ski touring, ski-touring, a może skituring? Nie podejmujemy się rozstrzygnięcia, który sposób zapisu jest prawidłowy. Bardzo prawdopodobne, że nie wiedzą tego sami pasjonaci wspomnianej aktywności. Na szczęście mniej zawiła od nazewnictwa, wydaje się być sama… definicja.
Przedmiotem tego artykułu jest sport, będący fuzją narciarstwa zjazdowego oraz turystyki górskiej. Zanim w ten sposób zacznie się zdobywać góry, należy uzbierać całkiem pokaźny zestaw, na który składają się dedykowane tej aktywności: narty skiturowe, wiązania, buty, kije na skitury i foki.
Przyda się też kask skiturowy i funkcjonalny plecak narciarski. Na bardziej wymagające wycieczki warto zabierać ze sobą także raki i czekan. No i dla własnego bezpieczeństwa lepiej zaopatrzyć się w lawinowe ABC, czyli detektor, łopatę i sondę. Jest tego sporo. Ale spokojnie. Proces kompletowania sprzętu można podzielić na etapy.
Zastanawiając się jak wybrać buty na skitury warto przyjrzeć się ich historii. Inżynierowie pracujący dla branży sportowej nie marnują czasu, proponując coraz to nowsze rozwiązania. Poważną ewolucję przeszły też buty skiturowe. Początkowo przypominały wyglądem dawne skorupy wspinaczkowe (takie jak Koflach Arctis Expedition & Koflach Albona, Scarpa Vega na klamry czy Scarpa Denali).
Można było wymiennie stosować je pod kątem podchodzenia na nartach i wspinania. Osoby, które skituringiem zajmowały się przed laty, miały trochę inne oczekiwania co do sprzętu, niż dzisiejsi fani tej dyscypliny. Dawniej dobry narciarz zwracał przede wszystkim uwagę na zjazd, dlatego decydował się najczęściej na klasyczne buty narciarskie.
Do tego wiązania szynowe, pozwalające na wpinanie zarówno tego typu butów jak i wspinaczkowych skorup. Całość ważyła zatem sporo, oczywiście można było też trafić na sprzęt o niższej wadze, ale nie był on wolny od wad.
[W tym artykule opisujemy, czym różnią się buty skiturowe od zjazdowych. Polecamy!]
Współczesne buty różnią się od pierwszych modeli. Oferują dwie funkcjonalności: mocno trzymają kostkę podczas zjazdu oraz umożliwiają wygodne podchodzenie po stromym stoku. Od obuwia narciarskiego różnią się niższą wagą i przystosowaną do chodzenia po górskim terenie podeszwą.
Pozwalają przede wszystkim na swobodne przechodzenie z trybu zjazdowego (unieruchomiony staw skokowy) do podejściowego (włączona ruchomość stawu skokowego). Większy wybór sprawia, że fani skituringu mogą lepiej dopasować sprzęt do charakteru swojej aktywności. Jak wybrać buty skiturowe? Warto podjąć dokładną analizę potrzeb.
Dopasowywanie butów to czynność, której należy poświęcić sporo uwagi i trochę czasu. To pierwszy krok w kompletowaniu własnego skiturowego zestawu. Waga podejmowanych decyzji jeszcze wzrasta, gdy o skituringu myślimy w kategoriach rywalizacji.
Osoby odwiedzające sklepy stacjonarne, mają ułatwione zadanie, bo mogą przymierzyć je na miejscu i skorzystać z doświadczenia sprzedawców. A jak radzić sobie w sytuacji, gdy w odpowiedzi na pytanie jak wybrać buty nie może pomóc nam żaden doradca? Oto kilka aspektów, na jakie warto zwrócić uwagę.
Wybierając buty na skitury warto zastanowić się nad rodzajem podejmowanej aktywności. Ma ona znaczenie, ponieważ poszczególne modele różnią się między sobą konstrukcją, podeszwą, systemem zapięcia czy przepinania oraz wagą. Innych funkcjonalności będą poszukiwać zawodnicy, dla nich kluczowa będzie niska waga, dochodząca do połowy wagi innych butów.
Jak wybrać buty pod konkretną aktywność? Istotny może być czas przepinania z podchodzenia do zjazdu. Przykładem modelu będącego częścią kolekcji Race może być Dynafit PDG 2. Jeśli stawiasz bardziej na szybkie poruszanie się w ośnieżonym terenie, dobrym rozwiązaniem może być seria Speed. Wśród osób poszukujących lekkości oraz wydajności na podejściu, także wtedy, kiedy konieczne będzie założenie raków, dobrym wyborem mogą okazać się buty Scarpa F1.
Natomiast jeśli marzy Ci się zestaw, który spełni swoje zadanie zarówno przy pokonywaniu metrów w górę poza przygotowaną trasą jak i podczas jazdy na stoku, można rozważyć model Dynafit Speedfit. To wariacja w serii Speed zaprojektowana z myślą o osobach dzielących swój wolny czas między jazdę z karnetem jak i bez niego.
Dla fanów skitouringu, których cieszy nie tylko zjazd, ale i wymagające podejście stworzono serię Tour. Do niej zalicza się modele Hoji PU, Hoji Pro oraz produkty Dynafit Seven Summits. To gwarancja wygody w trakcie pokonywania kolejnych metrów w górę oraz w czasie sunięcia w dół w świeżym puchu. Jeśli w planach pojawia się raczej niczym nieograniczony zjazd, najbardziej odpowiednia może okazać się propozycja z serii Free, a konkretnie Dynafit Beast.
W butach skiturowych najczęściej można spotkać się z dwoma producentami podeszew. Są to Vibram oraz Pomoca i tak w modelach marki Scarpa jest to Vibram, a w butach marki Dynafit można raczej znaleźć podeszwy Pomoca. Starając się znaleźć odpowiedź na pytanie jak wybrać buty na skitury, warto spojrzeć na ich podeszwę.
W modelu Scarpa Maestrale zastosowano podeszwę Scarpa Cayman Pro wykonaną z mieszanki TOP85, gwarantującej odpowiednią wytrzymałość oraz przyczepność. Gumowy profil zmniejsza gromadzenie się śniegu pod butem, a konstrukcja przodu umożliwia sprawną współpracę z wiązaniami. Natomiast buty Scarpa F1 zostały wyposażone w podeszwę Scarpa Ufo Evo z bieżnikiem oferującym maksymalną przyczepność na zróżnicowanym podłożu.
Podeszwa w butach Hoji ma za zadanie odpowiedzieć na potrzeby osób, dla których skitouring to fuzja podejścia i zjazdu. Błoto, śnieg i skały – ta podeszwa zagwarantuje właściwą przyczepność w każdych warunkach. Bieżnik opracowano tak, by możliwe było jego samooczyszczanie się. Pomoca Radical to stabilność i wytrzymałość przekładające się na bezpieczeństwo na każdym podłożu.
Pomoca Beast stanowi właściwą propozycję dla freeriderów, którzy cenią sobie bezpieczny zjazd. Natomiast Pomoca Speedfit została zaprojektowana, by skutecznie połączyć lekkość z prędkością. Charakteryzuje się odpowiednią przyczepnością z uwagi na większą powierzchnię kontaktu z podłożem. Podeszwa butów skiturowych Pomoca TLT7 jest wytrzymała, a jednocześnie lekka. Oferuje niezbędne trzymanie na różnym podłożu. Powstała, by sprostać wymaganiom zawodników.
Producenci próbują nieustanie rywalizować w zakresie rozwiązań technologicznych w butach skiturowych. Na rynku dostępnych jest kilka rodzajów zapięć, każda z marek dysponuje własnym zestawem pomysłów w tym względzie.
W modelach skiturowych Scarpa stosuje głównie dwa rozwiązania. Pierwsze to system Wave Closure pozwalający na redukcję wagi, but jest zabezpieczony w dwóch miejscach za pomocą jednej klamry. Buty Scarpa Maestrale zostały wyposażone w wieloelementowy system zapięcia. Trzymanie stopy w odpowiedniej pozycji gwarantuje zapięcie HRS Strap umożliwiające regulację o 4 mm z każdym ruchem. Natomiast klamra Thor Rack blokuje stopę w pożądanej pozycji, sprawdza się zarówno w trakcie podchodzenia jak i zjazdu. Całość zabezpieczają także dwa zapięcia na rzep Power Strap Lite oraz Finger Strap.
Drugą propozycją jest Boa Closure System występujący w serii F1. Gwarantuje on odpowiednie dopasowanie poprzez ruch pokrętła, jego ustawienie zmienia się co 1 mm. Dodatkowo na zapięcie buta składa się także klamra Fast Buckle z rzepem Velcro, którą można stosować na podejściu i podczas zjazdu, w zależności od jej ustawienia.
Ostatnim elementem systemu odpowiadającego za zapięcie butów skiturowych F1 jest Finger Strap, blokujący nogę na wysokości łydki. Warto wspomnieć także o dźwigni pozwalającej na zmianę trybu z Walk na Ski. Nie jest ona zależna od zapięcia butów, to szybki i jednocześnie wysoce funkcjonalny system.
Przykładem innowacyjnego systemu zapięcia jest ten zastosowany w modelu Dalbello Quantum Asolo Factory. Brak w nim klasycznej klamry, której funkcję spełnia linka wykonana z Dyneemy. Ten rodzaj włókna charakteryzuje się wysokim stosunkiem wytrzymałości do masy, dużą odpornością na ścieranie i niską absorpcją wilgoci. Linka umożliwia regulację cholewki w jej górnej części.
Natomiast w okolicy podbicia umieszczono system Quick Lacing, dzięki któremu dopasujesz buta do stopy. Skorupa składa się z dwóch niezależnie formowanych połówek bazujących na połączeniu włókna węglowego i poliamidu. W ten sposób otrzymano lekkiego oraz wytrzymałego i odpowiednio sztywnego buta.
Buty skiturowe Dynafit cechują się różnymi systemami zapięcia, w TLT występuje Ultra-Lock System 3.0, co oznacza, że w trakcie podchodzenia można skorzystać z dwóch możliwości: wszystkie klamry odpięte lub zapięta pierwsza oraz druga (bez zablokowania buta). Dopiero zabezpieczenie dodatkowej drugiej klamry przełącza but w pozycję do zjazdu.
W modelu Speedfit zastosowano Ultra-Lock System 2.0, który pozwala na podchodzenie w rozpiętym bucie oraz zablokowanie go poprzez zapięcie górnej klamry. Natomiast w zawodniczych butach PDG 2 skorzystano z rozwiązania Ultra-Lock System 1.0, dzięki któremu za pomocą górnej klamry można przejść z trybu Walk do Ski.
We freeride’owych modelach zdecydowano się postawić na zapięcie, które maksymalnie usztywnia całą konstrukcję buta na czas zjazdu. Precision Lock System zapewnia maksymalny możliwy transfer energii z nogi na nartę. W pozycji Ski skorupa, botek oraz sztywny spoiler są całkowicie zablokowane. Pozwala to na precyzyjne prowadzenie nart w trudnościach.
Innowacją w 2018 roku było pojawienie się buta skiturowego Dynafit Hoji wyposażonego w rewolucyjny system zapięcia. Za pomocą jednego ruchu możliwe jest przejście z trybu podchodzenia do zjazdu. Ruch klamry do góry to podchodzenie, ruch w dół to zjazd. Działa on nie tylko na skorupę buta, ale również na całą jego konstrukcję, pozwalając na maksymalne zabezpieczenie stopy w trakcie wymagającego zjazdu w terenie. Ma on zastosowanie nie tylko na zewnątrz, ale także wewnątrz buta, co ilustruje poniższy film.
Przed przystąpieniem do mierzenia butów dobrze jest sprawdzić dokładną długość stóp. Najłatwiej zrobić to przy pomocy ołówka i kartki papieru (po obrysowaniu należy zmierzyć wymiar, biorąc pod uwagę położenie skrajnych punktów). Otrzymany w ten sposób wynik trzeba zaokrąglić w górę, co pół centymetra – tak, jak wzrasta numeracja. Przykładowo: jeśli stopy mają długość 28,2 cm, to trzeba rozejrzeć się za butami o numerze 28,5.
Dlaczego warto zmierzyć obie stopy? Nierzadko zdarza się, że różnią się one między sobą długością. Wtedy punktem odniesienia będzie stopa większa. A więc jak wybrać buty skiturowe? Obowiązuje zasada: najlepszym butem będzie najmniejszy, z tych, które wydadzą się Ci wygodne.
Po znalezieniu odpowiedniego rozmiaru warto zmierzyć jeszcze wersję o pół numeru mniejszą. Może okaże się, że to właśnie one pasować będą idealnie. Warto zwrócić uwagę także na rozróżnienie damskich i męskich modeli, najczęściej różnice występują nie tylko w zakresie rozmiarów, ale także w szerokości buta w okolicy łydki. Kobiety poszukują butów o większym obwodzie.
Czego innego oczekiwać będą osoby, które dopiero zaczynają swoją przygodę ze skituringiem, a czego innego doświadczeni zawodnicy, którzy korzystają z najbardziej wymagających tras. Dla początkujących Piotr Gąsiorowski ma radę: Zacznijcie mierzenie od modelu Dynafit TLT7 lub Speedfit – jeśli pasuje, to w zasadzie poszukiwania można uznać za zakończone. Jeśli będą za wąskie lub za szerokie, wtedy proponuję przyjrzeć się innym modelom.
Seria Speedfit sprawdzi się poza przygotowaną trasą jak i na stoku, dlatego można uznać ją za najbardziej uniwersalną dla osób lubiących poruszać się w górach szybko i na lekko. Dla miłośników skitouringu jako kombinacji podchodzenia i zjazdu dobrym wyborem mogą okazać się Hoji oraz Scarpa F1. To modele charakteryzujące się wygodnym systemem przełączania z trybu Walk na Ski. Natomiast osoby stawiające na maksymalną przyjemność ze zjazdu powinny zwrócić się raczej w stronę butów Scarpa Maestrale oraz Dynafit Radical.
O ile na początku chodzi o oswojenie się z dyscypliną, późniejsze wymagania ewoluują w stronę jej konkretnych specjalizacji. Zatem jak wybrać buty skiturowe dla doświadczonych? – Wszystko zależy od tego, jaką aktywność fizyczną będziemy uprawiać na skiturach – zapewnia Magdalena Kozielska. Mój aktualny zestaw jest nieco „pomieszany”, ale optymalny dla mnie pod kątem lekkości i swobody ruchu komplet, w skład którego wchodzą kije i buty Dynafit PDG oraz narty i wiązania Dynafit DNA. Ograniczenie wagi sprzętu sprzyja uzyskiwaniu lepszych wyników, dlatego sprzęt bardzo lekki cieszy się dużym uznaniem sportowców. A co z tymi, którzy się z nikim nie ścigają, ale realizują swoją pasję?
– Freeriderzy będą patrzeć w stronę modeli Beast Carbon, a kobiety w stronę jego damskiego odpowiednika Beast Lady. Ktoś, kto bardziej celuje w działalność np. Andrzeja Bargiela, czyli szybkie wejścia i zjazdy techniczne w trudnych górach, pewnie skłoni się bardziej ku TLT7 lub wręcz zawodniczych DNA w całości z karbonu – zapewnia Piotr Gąsiorowski.
